Έχει τη δυνατότητα να καταστρέψει το παιχνίδι ή να το απογειώσει. Συμβολίζει την υπέρτατη αγάπη για το ποδόσφαιρο αφού χωρίς αυτήν δεν θα υπήρχε. Και με το πέρασμα του χρόνου -όσο περίεργο και αν φαίνεται- έχει αλλάξει ακόμα και... σχήμα!
Η επίσημη μπάλα κάθε Μουντιάλ που έχει γίνει μέχρι σήμερα έχει γράψει τη δική της ιστορία, με τη μεταμόρφωσή της -εσωτερικά και εξωτερικά- της να είναι αξιοσημείωτη. Όπως και οι «φωτιές» που έχει ανάψει σε κάποιες διοργανώσεις!
Tiento & T-Model (1930)
Από το πρώτο, κιόλας, Μουντιάλ η μπάλα αποτέλεσε αιτία διαφωνίας. Η FIFA δεν είχε ορίσει επίσημη μπάλα, με αποτέλεσμα να αποφασίζεται από τις ομάδες ποια θα χρησιμοποιηθεί.
Στον τελικό, λοιπόν, που έγινε ανάμεσα στην οικοδέσποινα Ουρουγουάη και την Αργεντινή, οι δύο ομάδες δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν ποια από τις μπάλες που είχαν στην διάθεσή τους έπρεπε να λάβει θέση στον αγωνιστικό χώρο.
Η διοργανώτρια αρχή έβαλε τέλος στο δίλημμα, αποφασίζοντας να χρησιμοποιηθεί στο πρώτο ημίχρονο αυτή της Αργεντινής και στο δεύτερο αυτή της Ουρουγουάης.
Κάτι που, πιθανόν, επηρέασε και την εξέλιξη του παιχνιδιού. Η Αργεντινή προηγήθηκε 2-1 μέχρι το ημίχρονο, όμως οι γηπεδούχοι, χρησιμοποιώντας βαρύτερη μπάλα, έφεραν τούμπα το ματς και κατέκτησαν το ιστορικό πρώτο Μουντιάλ.
Προφανώς, οι μπάλες εκείνης της εποχής δεν είχαν -γενικότερα- καμία σχέση με αυτές που χρησιμοποιούνται σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι ότι η βαλβίδα ασφαλείας για τον αέρα δεν είχε εφευρεθεί ακόμα. Οι μπάλες δένονταν με κορδόνια για να μείνουν στέρεες και... στρογγυλές, με αποτέλεσμα το συχνό λάκτισμα να προκαλεί παραμορφώσεις και συνεχείς διακοπές στο ματς.
Federdale 102 (1934)
Οι παρεξηγήσεις για τις μπάλες που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν δεν περιορίστηκαν στην πρώτη διοργάνωση. Η Ιταλία ανέλαβε τη διεξαγωγή του δεύτερου Παγκοσμίου Κυπέλλου και άνοιξε «πόλεμο» με την Αγγλία- για τη μπάλα που θα έπρεπε χρησιμοποιηθεί.
Η διοργανώτρια χώρα, που βρισκόταν υπό το διδακτορικό καθεστώς του Μπενίτο Μουσολίνι, παρουσίασε την επίσημη μπάλα της διοργάνωσης, ενώ οι Άγγλοι κυκλοφόρησαν τις δικές τους, που επίσης χρησιμοποιήθηκαν.
Η τεχνολογία, πάντως, είχε… αναπτυχθεί. Για παράδειγμα, χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά βαμβακερά, αντί για δερμάτινα κορδόνια στις μπάλες, που δεν προκαλούσαν τραυματισμούς (!) στους... θαρραλέους ποδοσφαιριστές που -μέχρι τότε- κινδύνευαν με διάσειση για να πάρουν μια κεφαλιά.
Στα αρνητικά, το σχήμα της μπάλας δεν ήταν δεδομένο. Ήταν χειροποίητες, με αποτέλεσμα να εξαρτάται από τις ικανότητες του εκάστοτε τεχνίτη πόσο σφαιρική θα ήταν. Δύσκολος, φυσικά, ήταν και ο τεχνικός έλεγχος.
Στην Ιταλία, λοιπόν, αποφασίστηκε, να ξεχωρίζουν τις καλύτερες διαθέσιμες μπάλες, από τις οποίες οι δύο αρχηγοί συναποφάσιζαν με ποια θα παιχτεί το εκάστοτε παιχνίδι.
Για την ιστορία, η μπάλα που επιλέχθηκε για τον τελικό ήταν αγγλική –παρά το… άγρυπνο βλέμμα του Μουσολίνι- όμως η Ιταλία κατάφερε να σηκώσει το πρώτο Μουντιάλ της ιστορίας της.
Allen (1938)
Η μπάλα που διεκδικεί την πρωτιά στην αποκλειστικότητα μιας διοργάνωσης είναι η Allen, που δημιουργήθηκε από γαλλική εταιρία για το Παγκόσμιο της Γαλλίας.
Είχε πολλές ομοιότητες με την Federale, με τη διαφορά ότι ήταν από γνήσιο δέρμα και έμοιαζε με αυτές του βόλεϊ.
Είχε 13 διαφορετικά πάνελ, με πιο στρογγυλεμένες άκρες από τις προηγούμενες, χαρακτηριστικό που θα διατηρούταν για πολλά χρόνια ακόμα.
Duplo T (1950)
Η δωδεκαετής παύση των Παγκοσμίων Κυπέλλων, λόγω του δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου, δεν επέτρεψε ουσιαστική πρόοδο στην τεχνολογία της μπάλας.
Αυτό οδήγησε, όμως, σε μια τεράστια αλλαγή. Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε μπάλα με βαλβίδα για τον αέρα. Η «ανακάλυψη» έγινε για πρώτη φορά στην Αργεντινή, τη δεκαετία του ’30, όμως η FIFA αναγκάστηκε να την εισάγει στο Μουντιάλ με καθυστέρηση.
Τα κορδόνια, λοιπόν, καταργήθηκαν, ενώ στον εξοπλισμό των ομάδων προστέθηκε η… τρόμπα με την «καρφίτσα» για την μικρή βαλβίδα.
Swiss World Champion (1954)
Στο Μουντιάλ της Ελβετίας την κατασκευή της μπάλας ανέλαβε εταιρία με έδρα τη Βασιλεία. Τη μπάλα σχημάτισαν 18 διαφορετικά πολύπλευρα σχήματα, με ζιγκ-ζαγκ στις ραφές να δίνουν ξεχωριστό μοτίβο, ενώ το χρώμα του ήταν πιο έντονο κίτρινο από τις προηγούμενες.
Top Star (1958)
Στο Μουντιάλ της Σουηδίας η FIFA άρχισε να «ανοίγεται» στους κατασκευαστές. Αποφάσισε, λοιπόν, να διενεργήσει έναν πρωτότυπο διαγωνισμό για την τελική επιλογή, ζητώντας ανοιχτά τις προτάσεις εταιριών.
Οι συμμετοχές ήταν 102 και συνοδευόταν από έναν φάκελο με το όνομα του κατασκευαστή, που δεν αναγραφόταν πουθενά αλλού. Τέσσερα μέλη της οργανωτικής επιτροπής της FIFA και δύο μέλη της σουηδικής ομοσπονδίας εξέτασαν τις μπάλες, ξεχωρίζοντας δέκα, ενώ λίγες ώρες αργότερα ξεχώρισαν την νικήτρια.
Ονομαζόταν Top Star, αποτελούταν από 24 πάνελ και κατασκευάστηκε από σουηδική εταιρία με έδρα το Άνγκελχολμ.
Crack (1962)
Η επίσημη μπάλα του Μουντιάλ της Χιλής δεν έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Με 18 πάνελ, κάποια εξαγωνικά, κάποια παραλληλόγραμμα και άλλα οβάλ, το σχέδιό της ήταν επαναστατικό. Όμως σύντομα άρχισαν τα παράπονα.
Κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης, 100 μπάλες Top Star –που είχαν γίνει πολύ δημοφιλείς στην Ευρώπη- ταξίδεψαν για την Χιλή, για να αντικαταστήσουν την Crack.
Μάλιστα, στο εναρκτήριο ματς ο διαιτητής δεν έδειξε να ικανοποιείται από τη αγωνιστική συμπεριφορά της επίσημης μπάλας, ζητώντας την αντικατάστασή της με ευρωπαϊκή, που έφτασε στο δεύτερο ημίχρονο.
Οι… κακές γλώσσες, μάλιστα, είπαν πως όλα έγιναν γιατί δεν υπήρχε εμπιστοσύνη στους διοργανωτές.
Challenge 4-Star (1966)
Η τελευταία μπάλα που έμοιαζε με αυτή του βόλεϊ χρησιμοποιήθηκε στο Μουντιάλ που διοργάνωσε η Αγγλία.
Η επιλογή έγινε ξανά με «τυφλό» διαγωνισμό, όπως και στη διοργάνωση του 1958, με 111 μπάλες να σχεδιάζονται για αυτόν τον σκοπό.
Οι ομοιότητες με την -αγαπημένη των ευρωπαίων- Top Star ήταν πολλές, με βασική διαφορά, όμως, ότι δοκιμάστηκε για μεγάλη περίοδο, πριν φτάσει στα γήπεδα της κορυφαίας διοργάνωσης.
Telstar (1970)
Η ανάληψη της κατασκευής από την Adidas έφερε ριζοσπαστικές αλλαγές σε όσα ήταν γνωστά μέχρι τότε. Στο Μουντιάλ του Μεξικού, για πρώτη φορά υπήρξε τηλεοπτική μετάδοση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί ασπρόμαυρη μπάλα με 32 τμήματα (20 εξάγωνα και 12 πεντάγωνα), ώστε να είναι περισσότερο διακριτή στις ασπρόμαυρες τηλεοράσεις.
Μοντέλο που διατηρήθηκε για πολλά χρόνια ακόμα από την FIFA.
Telstar Durlast (1974)
Την ίδια συνταγή ακολούθησε και τέσσερα χρόνια αργότερα η Δυτική Γερμανία. Η μοναδική διαφορά στην Telstar και την Telstar Durlast ήταν ένα πιο χοντρό στρώμα πολυουρεθάνης, που την προστάτευε από τον βροχερό καιρό, αλλά και της έδινε ένα πιο γυαλιστερό χρώμα.
Tango (1978)
Η μπάλα του 1978 είχε κομψότητα, δυναμισμό και πάθος. Αυτό τουλάχιστον υποστήριξαν οι κατασκευαστές, δίνοντάς της το όνομα «Tango», προκειμένου να τιμήσουν την διοργανώτρια Αργεντινή.
Η πολυαγαπημένη, μέχρι την προηγούμενη διοργάνωση, Telstar, υπήρχε ως μπακ απ στο μυαλό των διοργανωτών, όμως το εφέ που δημιουργήθηκε από το ασπρόμαυρο μοτίβο ενθουσίασε τους τηλεθεατές και έγινε μια από τις πιο αγαπημένες του κοινού.
Tango Espana (1982)
Ο λατινοαμερικάνικος χορός είχε την τιμητική του και στη διοργάνωση της Ισπανίας. Διατηρώντας το όνομα και τα βασικά στοιχεία της μπάλας που χρησιμοποιήθηκε στην Αργεντινή, η Adidas φρόντισε απλά να βελτιώσει την αντοχή της μπάλας στις διαφορετικές καιρικές συνθήκες.
Azteca (1986)
Εμπνευσμένη από την παράδοση των Αζτέκων, μια ακόμα μπάλα αφιερώθηκε στην ιστορία των διοργανωτών. Το βασικό, όμως, χαρακτηριστικό που την κάνει ξεχωριστή είναι ότι αποτελεί την πρώτη συνθετική μπάλα που χρησιμοποιήθηκε σε Μουντιάλ.
Etrusco Unico (1990)
Στους Ετρούσκους, πολιτισμό της αρχαίας Ιταλίας και στην παραδοσιακή τέχνη τους αφιερώθηκε η επόμενη μπάλα.
Με το γνωστό μοτίβο των τριγωνικών σχεδίων, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Tango, η μπάλα του 1990 ακολούθησε τη γνωστή συνταγή, με τις αλλαγές που έγιναν να αποτελούν κυρίες βελτιώσεις στα υλικά.
Questra (1994)
Αφιερωμένη στα ταξίδια στο διάστημα ήταν η μπάλα του Μουντιάλ των ΗΠΑ. Και οι αλλαγές, που έγιναν, όμως, ήταν… διαστημικές.
Παρότι εμφανισιακά το μοτίβο έμεινε ίδιο -με τα τριγωνικά σχέδια, απλά να αλλάζουν- η Questra ήταν ανώτερη ποιοτικά.
Ένα έξτρα επίπεδο αφρώδους υλικού υποσχόταν πιο μαλακό άγγιγμα, ευκολότερο κοντρόλ και αύξηση της ταχύτητας της μπάλας.
Κάτι που επιβεβαιώθηκε, αφού το Μουντιάλ των ΗΠΑ ήταν αυτό με τα περισσότερα γκολ της ιστορίας της διοργάνωσης.
Tricolore (1998)
Το χρώμα στις μπάλες έφερε η Γαλλία. Η πρωτεύουσα του στιλ εισήγαγε τις πολύχρωμες μπάλες στα εθνικά της χρώματα (μπλε, κόκκινο και άσπρο), για πρώτη φορά στην ιστορία της διοργάνωσης.
Το εικαστικό κομμάτι ήταν αυτό που έδωσαν τη μεγαλύτερη σημασία, αφού τα βασικά στοιχεία ήταν ίδια με των προηγούμενων διοργανώσεων, ενώ το τριγωνικό μοτίβο χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά.
Fevernova (2002)
Οι ριζοσπαστικές αλλαγές επέστρεψαν στο Μουντιάλ που συνδιοργάνωσαν η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία. Το ντιζάιν που καθιερώθηκε από το 1978 μέχρι το 1998 άλλαξε εντελώς. Τη θέση του πήρε το χρυσό, με κόκκινες φλόγες να ξεχωρίζουν και ένα μικρό αστέρι νίντζα δίπλα στο λογότυπο, συμπεριλαμβάνοντας στοιχεία της ασιατικής κουλτούρας.
Το παράδοξο με αυτή την μπάλα είναι ότι παρότι ήταν στο όριο βάρους που ορίζει η FIFA -και λίγο πριν το… υπέρβαρο- για πολλούς παίκτες θεωρήθηκε πολύ ελαφριά, συγκριτικά με τις μπάλες που είχαν συνηθίσει.
Teamgeist (2006)
Τέλος στις ραφές έβαλε η μπάλα στο Μουντιάλ της Γερμανίας.
Με χρυσές λεπτομέρειες και τα χρώματα της γερμανικής σημαίας στις λεπτομέρειες, η συγκεκριμένη μπάλα θεωρείται η πιο... στρογγυλή από όσες είχαν παιχτεί σε Παγκόσμιο Κύπελλο.
Παράλληλα, κάθε παιχνίδι της διοργάνωσης είχε την δική του μπάλα, με την ημερομηνία, το γήπεδο και τις ομάδες να αναγράφονται πάνω της.
Jabulani (2010)
Η μπάλα που επικρίθηκε όσο καμία άλλη έκανε την εμφάνισή της στο Μουντιάλ της Νότιας Αφρικής.
Οι τερματοφύλακες, κυρίως, διαμαρτύρονταν έντονα για την απρόβλεπτη πορεία που έπαιρνε σε κάθε χτύπημα, με πολλούς να τη συγκρίνουν με πλαστικές φτηνές μπάλες.
Όλα αυτά λόγω της πιο μαλακής επιφάνειας με τις λιγότερες δυνατές ραφές, που έκανε τη μπάλα να συμπεριφέρεται ασυνήθιστα.
Brazuca (2014)
Πολύχρωμη, με ακόμα λιγότερες επιφάνειες (6), η μπάλα του Μουντιάλ της Βραζιλίας επανέφερε την εμπιστοσύνη στην εταιρία κατασκευής.
Η αποτυχία της Jabulani είχε στρέψει τα βλέμματα παικτών και κόσμου στις μπάλες που θα χρησιμοποιούνταν, αρκετό καιρό πριν τη διοργάνωση.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δοκιμαστούν πολύ καιρό πριν την πρώτη σέντρα και να γίνουν αρκετά δημοφιλείς ακόμα και σε εθνικά πρωταθλήματα.
Telstar 18 (2018)
Η συνταγή των μόλις έξι επιφανειών διατηρήθηκε και στην μπάλα που θα δούμε στο επικείμενο Μουντιάλ της Ρωσίας, με μια δόση από… βίντατζ, αφού αποτελεί επανακατασκευή της ομώνυμης μπάλας του 1970.
Το ασπρόμαυρο επέστρεψε –με μοναδικές χρυσές λεπτομέρειες το λογότυπο της Adidas, της διοργάνωσης και το όνομα της μπάλας-, με το μοτίβο σε στιλ μωσαϊκού να δημιουργεί ξεχωριστό εφέ.
