FIBA-Ευρωλίγκα: Το χρονικό της κόντρας που απειλεί το μπάσκετ

Μία διαμάχη που άρχισε στα τέλη του προηγούμενο αιώνα απειλεί με ανυπολόγιστες συνέπειες το ευρωπαϊκό μπάσκετ. Είναι πλέον πασιφανές πως δεν υπάρχει πεδίο συνεννόησης μεταξύ FIBA και Ευρωλίγκας, σε έναν πόλεμο που είναι αμφίβολο αν θα έχει νικητή, αλλά σίγουρα θα έχει έναν μεγάλο χαμένο: το άθλημα κι όσους το αγαπούν. Το sportfm.gr θυμίζει πως φτάσαμε τα τελευταία 17 και πλέον χρόνια στη σημερινή κρίσιμη καμπή.

Από την αποκλειστικότητα στη διάσπαση

Η FIBA, ιδρυτικό μέλος της οποίας υπήρξε το 1932 η Ελλάδα, δημιούργησε στο μακρινό 1958 την πρώτη διασυλλογική διοργάνωση της Ευρώπης, που το 1996 «βαπτίστηκε» Ευρωλίγκα. Πρόθεση της παγκόσμιας ομοσπονδίας ήταν η συγκεκριμένη διοργάνωση να ανταποκρίνεται στις καταγεγραμμένες αρχές της: την ανάπτυξη του αθλήματος, την αύξηση της βάσης των φιλάθλων, την αξιοκρατική συμμετοχή των ομάδων, την εκπροσώπηση όλων των χωρών-μελών, την ανάδειξη νέων παικτών και κατ’ επέκταση όλων των παραπάνω την οικονομική ανταπόδοση στους συλλόγους.

Φτάνοντας στα τέλη του εικοστού αιώνα ένας πυρήνας ισχυρών συλλόγων έχοντας ως βασικό κίνητρο την εξασφάλιση μεγαλύτερων εσόδων «αποστάτησε» θέλοντας να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Ήταν προφανές πως οι «μεγάλοι» είχαν κατά νου περισσότερους εμπορικούς αγώνες και κατά συνέπεια μεγαλύτερα έσοδα αδιαφορώντας για τις «αντι-εμπορικές» αξίες που πρεσβεύει η FIBA. Η τελευταία καταδίκασε την πρώτη (σε οποιοδήποτε άθλημα) απόσχιση συλλόγων από την ομοσπονδία τους αλλά είχε πλέον δεμένα τα χέρια της. Τα μεγάλα κλαμπ βρήκαν συμμάχους στην ένωση των ευρωπαϊκών λιγκών ULEB και η διάσπαση ήταν γεγονός.

Η χρονιά των δύο… πρωταθλητών

Αρχές Ιουνίου του 2000 η ULEB μετά από συνεδρίαση παρουσία των μεγάλων κλαμπ στο γραφικό προάστιο Σίτζες κοντά στη Βαρκελώνη ανακοίνωνε τη δημιουργία της δικής της Ευρωλίγκας έχοντας στο πλευρό της ομάδες με τη δυναμική της Ρεάλ, της Μπαρτσελόνα, του Ολυμπιακού, του ΠΑΟΚ, της ΑΕΚ, της Τάου, της Ζαλγκίρις, της Κίντερ Μπολόνια και άλλων. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να διατηρήσει τον έλεγχο η FIBA «ίδρυσε» τη Σουπρολίγκα πείθοντας για το πλάνο της ομάδες όπως ο Παναθηναϊκός, η ΤΣΣΚΑ Μόσχας, η Μακάμπι και η Εφές, που είχαν επιφυλάξεις για το ανταγωνιστικό πλάνο.

Περίπου 9-10 μήνες μετά είχαμε τη διόλου κολακευτική για το άθλημα πρωτοτυπία να στέφονται δύο διαφορετικοί πρωταθλητές Ευρώπης, τη Μακάμπι για τη Σουπρολίγκα και την Κίντερ Μπολόνια για την Ευρωλίγκα. Ήταν προφανές πως η φαρσοκωμωδία της διάσπασης δεν μπορούσε να συνεχιστεί…

H FIBA παρέδωσε τον έλεγχο

Η Ευρωλίγκα έχοντας περισσότερη εμπορική επιτυχία έπεισε και τους υπόλοιπους μεγάλους να ενταχθούν στις τάξεις της και η FIBA πέταξε λευκή πετσέτα. Η Σουπρολίγκα καταργήθηκε μετά τον πρώτο χρόνο ζωής της και η παγκόσμια ομοσπονδία αποδέχτηκε να παραχωρήσει τον έλεγχο στην ULEB για τη διαχείριση των ευρωπαϊκών διασυλλογικών διοργανώσεών της. Το Νοέμβριο του 2004 αυτή η συμφωνία πήρε και επίσημη μορφή, με την υποχρέωση της ULEB να πληρώνει 400.000 ευρώ ετησίως στη FIBA Europe. Τον Ιούνιο του 2010 η ECA (Euroleague Commercial Assets), εταιρεία που μέχρι και σήμερα ελέγχει τις τύχες της Ευρωλίγκας, ανέλαβε την ίδια υποχρέωση, ωστόσο δεν τήρησε τις δεσμεύσεις της.

Η δεύτερη «επανάσταση»

Η περίοδος ηρεμίας στις σχέσεις των δύο πλευρών δεν κράτησε πολύ… Η ECA επιζητούσε όλο και μεγαλύτερο έλεγχο, όλο και περισσότερα έσοδα και έμοιαζε να αδιαφορεί για την τύχη των εθνικών πρωταθλημάτων και των διοργανώσεων των εθνικών ομάδων επιβαρύνοντας διαρκώς το καλεντάρι των συλλόγων. Το Δεκέμβριο του 2012 η ECA έσπασε μονομερώς τη συμφωνία με την FIBA με αιτιολογικό πως η πρόθεση της παγκόσμιας ομοσπονδίας να επαναφέρει από το 2017 τα προκριματικά για τις διεθνείς διοργανώσεις των εθνικών ομάδων μέσα στη διάρκεια της περιόδου αντιτίθετο στα δικά της πλάνα. Την ίδια στιγμή που η Ευρωλίγκα προάσπιζε το δικαίωμα των παικτών για ξεκούραση, η ίδια καθιέρωνε την αύξηση των αγώνων στη διοργάνωσή της από 23 σε 31, τη σεζόν 2016/17 σε 37 και με προοπτική, εφόσον οι ομάδες αυξηθούν σε 18 ή 20, να γίνει ακόμη πιο μεγάλος ο φόρτος εργασίας.

Η απάντηση της FIBA

Η FIBA επέλεξε αυτή τη φορά πιο επιθετική πολιτική. Αρχικά, το 2015, κατέθεσε μήνυση κατά της ECA διεκδικώντας τα χρήματα που βάσει σύμβασης όφειλε να της δώσει για τη διαχείριση των ευρωπαϊκών διοργανώσεων. Το Εμπορικό Δικαστήριο του Λουξεμβούργου δικαίωσε την παγκόσμια ομοσπονδία και διέταξε την ECA να της καταβάλει 900.000 ευρώ, συν τόκους.

Εν συνεχεία, η FIBA, μετά την άρνηση της ECA να βρεθεί μια εναλλακτική χρυσή τομή εν όψει του νέου καλενταριού, επιχείρησε να ανακτήσει τον έλεγχο καθιερώνοντας μία νέα διοργάνωση. «Βαπτίστηκε» Basketball Champions League που επιχείρησε να καθιερωθεί ως η δεύτερη τη τάξει διασυλλογική διοργάνωση της Ευρώπης. Άλλωστε με την ECA να δεσμεύει με δεκαετή συμβόλαια (και με υψηλές ρήτρες σε περίπτωση που αποστατήσουν) έντεκα μεγάλες ομάδες, δεν ήταν δυνατό η νεοσύστατη διοργάνωση να «απειλήσει» τα πρωτεία της Ευρωλίγκας σε εμπορικότητα παρότι τις προσέγγισε και τις δελέασε με μεγαλύτερα έσοδα από ό,τι πρόσφερε ως τότε η ECA. Η τελευταία θορυβημένη από την «απειλή» του Basketball Champions League υποχρεώθηκε να αυξήσει τα έσοδα για τις ομάδες, προκειμένου να τις κρατήσει ικανοποιημένες. Ταυτόχρονα, ωστόσο, τις υποχρέωνε να διαθέτουν ένα μεγάλο ποσό ετησίως για χάρη του Eurocup, πασχίζοντας να το διατηρήσει ως δεύτερη τη τάξει ευρωπαϊκή διοργάνωση.

Παρά τις τοποθετήσεις του επικεφαλής της ECA, Τζόρντι Μπερτομέου, πως το Basketball Champions League θα αποτύχει, τα στοιχεία δείχνουν πως η νέα διοργάνωση είχε καλύτερα «αποτελέσματα» από το Eurocup. Όχι μόνο με την εκπροσώπηση 31 χωρών έναντι εννιά του Eurocup και 18 πρωταθλητών έναντι τριών αντιστοίχως, αλλά και προσφέροντας περισσότερα έσοδα στις ομάδες (5,2 εκατ. έναντι 1,2 εκατ. ευρώ συνολικά) και παρουσιάζοντας μεγαλύτερη απήχηση στα social media. Η ECA, ωστόσο, φρόντισε να κρατά κάποιες ισχυρές ομάδες στο Eurocup προσφέροντας στο νικητή της διοργάνωσης συμμετοχή στην επόμενη Ευρωλίγκα και αποκλείοντας κάτι αντίστοιχο για το νικητή του Basketball Champions League.

Η κορύφωση του ψυχρού πολέμου

Το νέο και βασικότερο πεδίο διαμάχης μεταξύ FIBA και Ευρωλίγκα αφορά στα «παράθυρα» για τα προκριματικά των εθνικών ομάδων μεσούσης της περιόδου. Η παγκόσμια ομοσπονδία αποφάσισε την καθιέρωσή τους κυρίως προκειμένου οι φίλαθλοι να παρακολουθούν επίσημους αγώνες των αντιπροσωπευτικών τους συγκροτημάτων και να αποκτήσουν στενότερους δεσμούς μαζί τους, αλλά και για να προσφέρεται η δυνατότητα στους διεθνείς παίκτες να έχουν τουλάχιστον ένα ελεύθερο καλοκαίρι κάθε τετραετία. Το Νοέμβριο του 2016 η ECA δεσμεύτηκε εγγράφως πως δεν θα απαγορεύσει ή περιορίσει την απελευθέρωση των παικτών για τις υποχρεώσεις των εθνικών ομάδων, ωστόσο μόλις έναν μήνα μετά το προσχέδιό της για το καλεντάρι της επόμενης Ευρωλίγκας περιλάμβανε αγώνες στη διάρκεια των «παραθύρων» για τα προκριματικά. Αυτό επικυρώθηκε στις αρχές του φετινού Ιουλίου, με την ECA πάντως να κάνει την… παραχώρηση της διακοπής των αγώνων του Eurocup στις ημερομηνίες των «παραθύρων».

Οι παίκτες στη μέση

Με τα ισχύοντα δεδομένα συμπίπτουν τα «παράθυρα» του Νοεμβρίου (20-28/11/2016) και Φεβρουαρίου (19-27/2/2017) με αγωνιστικές της Ευρωλίγκας, που δεν διακόπτει τη δράση τους. Καμία από τις δύο πλευρές δεν δείχνει διατεθειμένη να υποχωρήσει, με τους μεν συλλόγους να μην προτίθενται να παραχωρήσουν τους παίκτες τους στις εθνικές ομάδες, την ECA να νίπτει τας χείρας της επικαλούμενη το μόνιμο επιχείρημα της μη αποδέσμευσης των παικτών που παίζουν στο ΝΒΑ και τη FIBA να επιμένει στο νέο σύστημα πρόκρισης, που «κινδυνεύει» να διεξαχθεί με την απουσία των κορυφαίων παικτών (που αγωνίζονται στην Ευρωλίγκα και το ΝΒΑ). Η πάλαι ποτέ σύμμαχος της ECA, ULEB, πήρε ανοιχτά θέση υπέρ της παγκόσμιας ομοσπονδίας βλέποντας πως υποβαθμίζεται διαρκώς η σημασία των εθνικών λιγκών και τα αποτελέσματά τους με την Ευρωλίγκα να μετατρέπεται ένα κλειστό κλαμπ για λίγους εκλεκτούς, με πολύ περιορισμένους όρους πρόσβασης και αποκλείοντας όλους τους υπολοίπους. Οι αθλητές, πάντως, βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη μέση αυτής της διαμάχης, δεχόμενοι πιέσεις από τους συλλόγους που τους ακριβοπληρώνουν για να τηρήσουν τα συμβόλαιά τους, αλλά και από τη φίλαθλη κοινή γνώμη που θεωρεί υποχρέωσή τους να ανταποκρίνονται στο κάλεσμα των εθνικών ομάδων.

Οι επόμενοι μήνες θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι. Όχι για το ποιος εκ των FIBA ή Ευρωλίγκας θα μπορεί να πει ότι κέρδισε στη μεταξύ τους μάχη. Αλλά για το πόσο πληγωμένο θα βγει το ίδιο το άθλημα από αυτή την κόντρα…