Το επαγγελματικό ποδόσφαιρο και οι «ληστές» του (SportDay / Χρίστος Χαραλαμπόπουλος)

Θυμάμαι μια παραβολή που είχα ακούσει από έναν καθηγητή μου κάποτε στο πανεπιστήμιο. Μια παραβολή που ξεκινούσε από το ερώτημα «γιατί οι δημοκρατίες είναι καλύτερες από τις δικτατορίες;», αλλά παράλληλα μας δίνει μία ιδέα για τη λειτουργία των δημόσιων πραγμάτων σε περιόδους έντασης. Οσο σκέφτομαι την παραβολή τόσο περισσότερο βρίσκω ότι ταυτίζεται με την παρούσα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο, με δεδομένη και τη βούληση της πολιτείας να εξυγιάνει τον χώρο.

Η αρχή της παραβολής αφορά τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στους περιπλανώμενους και τους εγκατεστημένους σε μια περιοχή κλέφτες. Οπου κυριαρχούν οι πρώτοι η ιδιοκτησία δεν είναι ασφαλής και η αύξηση της παραγωγής και του πλούτου είναι αδύνατη. Ευτυχώς, κάποτε στη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας μερικοί ληστές αποφάσισαν να εγκατασταθούν σε μια περιοχή μόνιμα και να μετατραπούν από περιπλανώμενους σε εγκατεστημένους κλέφτες. Και προσπάθησαν από εκείνη τη στιγμή και μετά να προστατέψουν την περιοχή τους από τις επιδρομές των περιπλανώμενων κλεφτών. Οι εγκατεστημένοι κλέφτες αποκτούν ένα προνόμιο –μονοπώλιο– απέναντι στους περιπλανώμενους όσον αφορά την κλεψιά.

Στην περιοχή που διαφεντεύουν επιτρέπεται μόνο αυτοί να κλέβουν, για παράδειγμα με τη μορφή φόρων. Οι φόροι, φυσικά, προϋποθέτουν την παραγωγή πλούτου και αγαθών. Οι εγκατεστημένοι κλέφτες σιγά σιγά οργανώνουν όλο και καλύτερα τα πράγματα αλλά και τη συμπεριφορά τους. Εισπράττουν πολλά από τους ντόπιους, αλλά δίνουν και κίνητρα για τη συνέχεια της παραγωγής, δηλαδή υπηρετούν αυτό που συνήθως ορίζουμε ως «γενικό συμφέρον». Η περιοχή στην οποία είναι εγκατεστημένοι πρέπει να παράγει.

Οσο περισσότερα πράγματα παράγονται τόσο περισσότερα θα μπορούν οι εγκατεστημένοι κλέφτες να παντελονιάζουν. Το συμφέρον τους συμπίπτει με το γενικό. Αντίθετα, οι περιπλανώμενοι κλέφτες από μια περιοχή παίρνουν ό,τι μπορούν, καταστρέφουν ό,τι δεν μπορούν να πάρουν μαζί τους και επί της ουσίας αφήνουν πίσω τους καμένη γη, ενώ αφήνουν μετέωρη και την απειλή για επανάληψη του πλιάτσικου κάποια στιγμή στο μέλλον. Τυπικά παραδείγματα περιπλανώμενων κλεφτών ήταν οι Βίκινγκς και οι πειρατές του 16ου και 17ου αιώνα στη Μεσόγειο.
Οι εγκατεστημένοι ληστές αυτό που κάνουν είναι να μετασχηματίζουν την αναρχία των περιπλανώμενων κλεφτών σε κράτος και κυβέρνηση. Στην παραβολή αυτή είναι εύκολο να κάνετε τις αντικαταστάσεις και να βάλετε τα πρόσωπα στη σωστή θέση τους. Ποιο ρόλο παίζουν, ας πούμε, οι παράγοντες-επενδυτές, ποιον οι κυβερνητικοί παράγοντες και ποιοι είναι οι ντόπιοι που υφίστανται τις συνέπειες των εγκατεστημένων ή των περιπλανώμενων ληστών. Εξω από παρομοιώσεις και συμβολισμούς τώρα. Αυτό που ονομάζουμε εξυγίανση του ελληνικού ποδοσφαίρου είναι η μετατροπή του σε μια καθαρά επιχειρηματική δραστηριότητα, που οι μεγάλες ομάδες θα είναι οι περισσότερο ευνοημένες. Ετσι δεν συμβαίνει και με τις επιχειρήσεις;

Εκείνο που με προβληματίζει είναι η αντιμετώπιση των ομάδων-επιχειρήσεων από το κράτος και η αλλοίωση των χαρακτηριστικών του παιχνιδιού, όπως και του φιλάθλου, που μεταμορφώνεται σε πελάτη-καταναλωτή. Οι επιχειρήσεις που έχουν σταθερούς πελάτες με χοντρά πορτοφόλια μπορούν να καταφέρουν περισσότερα –αλλά δεν γνωρίζω αν θα φορολογηθούν και περισσότερο. Και, όπως μια επιχείρηση που έχει μια ευρεία γκάμα προϊόντων, από πλευράς τιμής, το ίδιο θα συμβεί και με τις ομάδες. Ας πούμε, οι διαφορές στις τιμές των εισιτηρίων. Η διαφορά βρίσκεται στο γεγονός ότι είτε κάθεσαι στη σουίτα είτε στο πέταλο, το ίδιο προϊόν θα δεις. Και το προϊόν θα είναι υπερτιμημένο. Το συνηθίζουν οι εγκατεστημένοι κλέφτες...

Ασκηση διαφάνειας ή διαπλοκής;

Αυτή η κυβέρνηση έκανε –προεκλογικά– σημαία της τον αγώνα κατά της διαπλοκής. Λίγο πριν από την εξάντληση της τετραετίας μπορεί κανείς να βγάλει τα συμπεράσματά του για την «επιτυχία» αυτού του αγώνα. Ας σταθούμε, όμως, λίγο σε ένα διαγωνισμό που η ίδια η κυβέρνηση διαφήμισε σαν «άσκηση διαφάνειας». Τον διαγωνισμό για την προμήθεια του ΟΠΑΠ με ένα νέο και σύγχρονο πληροφοριακό σύστημα, που θα του έδινε τη λειτουργική αυτονομία και την ανεξαρτησία του.

Ο διαγωνισμός αυτός ήταν ένας από τους μεγαλύτερους που είχαν προκηρυχθεί για την προμήθεια πληροφοριακού συστήματος στην Ευρώπη, μια και το ύψος του έφτανε τα 230 εκατομμύρια ευρώ. Ο διαγωνισμός, που εδώ και 17 μήνες σερνόταν, πάει να κηρυχθεί άγονος, μια και εκπνέει και η προθεσμία των 18 μηνών. Ο διαγωνισμός σχεδιαζόταν για 2,5 χρόνια και όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα στο παρασκήνιο γινόταν χαμός, από «μαχαιρώματα» των εταιρειών που είχαν υποβάλει προσφορές, από κυβερνητικές παρεμβάσεις αλλά και από πειράματα της επιτροπής αξιολόγησης προσφορών.

Η επιτροπή είχε επτά μέλη που αμείβονταν με 70 χιλιάδες ευρώ έκαστο. Παραιτήθηκαν τα πέντε από τα επτά, με τελευταίες παραιτήσεις την περασμένη εβδομάδα αυτή του προέδρου και του καθηγητή Μαρτάκου, μέλους της επιτροπής. Οι τέσσερις από τους πέντε παραιτήθηκαν «για προσωπικούς λόγους»! Η καθυστέρηση ή μάλλον η αναβολή του διαγωνισμού οδηγεί τον ΟΠΑΠ στο να υπογράψει μια νέα εξάμηνη σύμβαση με την Intralot, μέχρις ότου μπορέσει μόνος του να διεκπεραιώσει τις ανάγκες του στοιχήματος.

Πέρυσι τον Νοέμβριο ο ΟΠΑΠ είχε ήδη υπογράψει μια εξάμηνη σύμβαση με την Intralot που έληγε τον Ιούνιο του 2007, όταν η κυβέρνηση έλεγε ότι ο διαγωνισμός θα είχε τελειώσει και πώς ο ΟΠΑΠ δεν θα είχε ανάγκη κανέναν. Το κόστος εκείνης της σύμβασης έφτανε τα 75 εκατομμύρια ευρώ. Αλλά τόσα θα κοστίσει η νέα και το καλαμπούρι βρίσκεται σε κάτι παλιότερες δηλώσεις του υφυπουργού Αθλητισμού για τη δυνατότητα του ΟΠΑΠ να διοργανώσει μόνος του το στοίχημα. Πάντως, αν οι δύο εξαμηνιαίες συμβάσεις με την Intralot κόστισαν γύρω στα 150 εκατομμύρια, με το κόστος μίας ακόμα, μια και δεν προβλέπεται ο διαγωνισμός να ολοκληρωθεί μέχρι τον Δεκέμβριο, θα έχει ξεπεραστεί το κόστος της προμήθειας ενός νέου πληροφοριακού συστήματος. Στο όνομα της διαφάνειας, φυσικά...