Η επανάσταση του Ιβιτς και το ανεπίδεκτο ποδόσφαιρό μας (Sportday / Χρήστος Σωτηρακόπουλος)

Mέσα στη συζήτηση των τελευταίων ημερών για τον ρόμβο του Τάκη Λεμονή και για το 4-4-2 που διαδέχεται το 4-3-3 του Σόλιντ, ουσιαστικά ξεχνάμε ότι πάντα οι παίκτες έκαναν τη διαφορά και πως στην Ελλάδα από τακτικής άποψης ακολουθούσαμε με μεγάλη καθυστέρηση τις όποιες αλλαγές. Ποτέ ένα σύστημα στη χώρα μας δεν ήρθε άμεσα από το εξωτερικό, πλην μιας φοράς: το 1986 το καλοκαίρι, όταν στον Παναθηναϊκό η ποδοσφαιρική ιδιοφυΐα του Τόμισλαβ Ιβιτς επιχείρησε να εφαρμόσει το 3-5-2, κάτι πρωτόγνωρο ακόμα και για την υπόλοιπη Ευρώπη.

Το αποτέλεσμα εκείνης της ποδοσφαιρικής επανάστασης το ξέρετε, υποθέτω. Ο Κροάτης τεχνικός απομακρύνθηκε από τον αδημονούντα για αποτελέσματα Γιώργο Βαρδινογιάννη μέσα σε 99 μέρες από την πρόσληψή του! Ο Ιβιτς πήγε στην Πόρτο, στην οποία διαδεχόμενος τον Αρτούρ Ζορζ (τον τεχνικό που μόλις είχε κατακτήσει με τους «δράκους» το Κύπελλο Πρωταθλητριών) την πήγε ακόμα πιο μακριά, κατακτώντας έξι τίτλους σε περίοδο 18 μηνών, συμπεριλαμβανομένων του Διηπειρωτικού, του ευρωπαϊκού Σούπερ Καπ και δύο νταμπλ στην Πορτογαλία. Το κυριότερο, όμως, έδειξε σε όλον τον πλανήτη πώς παίζεται σωστά αυτό το σύστημα και με ευθεία στην άμυνα και όχι μόνο με λίμπερο, όπως το γερμανικό μοντέλο του Λάτεκ και του Βαϊσβάιλερ.

Κατά τ' άλλα, πάντα σ’ εμάς όλα τα συστήματα έρχονταν με... χρονοκαθυστέρηση. Οταν όλοι έπαιζαν με 4-2-4, εμείς ακόμα είχαμε στη δεκαετία του '50 το κλασικό WM του Χέρμπερτ Τσάπμαν που εφαρμοζόνταν προπολεμικά! Υστερα η Ευρώπη αγωνιζόταν με 4-3-3, αλλά εμείς περιμέναμε την έλευση του Στέφαν Μπόμπεκ στον Παναθηναϊκό το 1963 για να προσαρμοστούμε. Το πείραμα του λίμπερο, που ήδη ευδοκιμούσε με τον Χερέρα στην Ιντερ, σ’ εμάς τόλμησε να το δοκιμάσει ο Μπούκοβι σε κάποια ματς στον Ολυμπιακό, αλλά η εξέδρα γκρίνιαζε.

Ο Μπράνκο Στάνκοβιτς στην ΑΕΚ, μαζί με την καλοκαιρινή επαγγελματική προετοιμασία το 1968-69, χρονιά που η «Ενωση» έφτασε (πρώτη φορά για ελληνικό σύλλογο) στην προημιτελική φάση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, επιχείρησε να παίξει στην άμυνα με βάθος, οπισθοχωρώντας τον Βασιλείου στο ματς-πρόκριση με την Ακαντέμικα στη Δανία.

Αργότερα, ο Λες Σάνον στον ΠΑΟΚ εφάρμοσε το 4-4-2 του σερ Αλφ Ράμσεϊ, με τον σέντερ φορ να οπισθοχωρεί και να γίνεται χαφ, με τον Κούλη Αποστολίδη σε αυτόν τον σημαντικό ρόλο. Μια καινοτομία για τα 70s στην Ελλάδα, την οποία όμως πρώτη είχε δοκιμάσει η Ουγγαρία του Σέμπες, με τον Πούσκας ηγέτη και τον Χιντεγκούτι να γίνεται ο πρώτος κρυφός φορ στο περίφημο 6-3 επί των Αγγλων στο «Γουέμπλεϊ» το 1953, μετατρέποντας το 4-2-4 της εποχής σε ένα άτυπο 4-2-1-3.

Η πρώτη πραγματικά επαναστατική τομή στα μέρη μας ήρθε από τον Φράντισεκ Φάντρονκ το 1974. Ο Τσέχος τεχνικός, που ήταν ο βοηθός του Μίχελς στην εκπληκτική Ολλανδία του Κρόιφ, προσλήφθηκε από τον αείμνηστο Λουκά Μπάρλο και άλλαξε όχι μόνο την ΑΕΚ, αλλά συνολικά την εικόνα του ποδοσφαίρου μας, με το ανελέητο πρέσινγκ, το τεχνητό οφσάιντ και τους μπακ που έβγαιναν στην επίθεση. Ταυτόχρονα δημιούργησε τον πρώτο κλασικό λίμπερο στην Ελλάδα, μετατρέποντας τον Λάκη Νικολάου σε αμυντικό από σέντερ φορ.

Για να ξανάρθουμε όμως στα τωρινά, οι περισσότερες ελληνικές ομάδες παίζουν αναχρονιστικά. Και ο Φερέρ με τον Μουνιόθ δοκιμάζουν να περάσουν μία πολύ δύσκολη νοοτροπία, αυτή της άμυνας ζώνης και στις στημένες φάσεις. Ο Ελληνας παίκτης μαθαίνει από παιδί να αμύνεται πιάνοντας αντίπαλο και όχι καλύπτοντας χώρο. Το να πιάνεις άτομο και όχι χώρο είναι εύκολο, αλλά, όπως έλεγε και ο Βενγκέρ σε μια πρόσφατη συνέντευξή του, «έτσι δεν αναπτύσσεις την ομαδική ευθύνη και δεν παίρνεις το 100% από τη συνολική σου αμυντική λειτουργία». Βέβαια, ο Ρεχάγκελ που επιμένει να αμύνεται με προσωπικό μαρκάρισμα και στα στημένα μπόρεσε να οδηγήσει την Ελλάδα στην κατάκτηση του Εuro, αλλά η αλήθεια είναι ότι το μέλλον του ποδοσφαίρου περνάει από την τακτική χώρου.

Ο Φερέρ το έκανε πρώτος το καλοκαίρι και η αλήθεια είναι πως η ΑΕΚ στην αρχή πελαγοδρομούσε. Κάποια στιγμή οι αμυντικοί άρχισαν να το αντιλαμβάνονται, όμως δεν αρκεί η εφαρμογή μιας τακτικής για να γίνει πανάκεια. Ο Μπενίτεθ, για παράδειγμα, μόλις το εφάρμοσε το 2004 στη Λίβερπουλ, στην αρχή τής έβαζε γκολ ο κάθε... πικραμένος. Από πέρυσι, όταν οι αμυντικοί των «reds» συνήθισαν το σύστημα, έχουν την καλύτερη άμυνα, όταν φυσικά παίζουν πλήρεις. Ο Μουνιόθ το εφαρμόζει στον Παναθηναϊκό, αλλά τον... αδικεί το γεγονός πως συνήθως ο παρτενέρ του Μόρις (όποιος και να είναι αυτός) δεν μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες του συστήματος. Ομως αυτό δεν αλλάζει την ουσία. Σπάνια στη χώρα μας κάποιοι τεχνικοί προσπαθούν να εφαρμόσουν κάτι καινούργιο και φυσικά αυτή η ατολμία παραμένει ένας βασικότατος ανασταλτικός παράγοντας για να γίνουν ανταγωνιστικότερες οι ομάδες μας.