Ο άνθρωπος που βίασε (και) το ποδόσφαιρο (Sportday / Χρήστος Σωτηρακόπουλος)

Η επιδείνωση της υγείας του πρώην δικτάτορα της Χιλής Αουγκούστο Πινοσέτ επανέφερε στη μνήμη τις θηριωδίες του που καταπάτησαν βάναυσα τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Ο Πινοσέτ όμως βίασε και το ποδόσφαιρο με τη ρωμαϊκή αρένα που έστησε στις 21 Νοεμβρίου 1973, στο πιο περίεργο παιχνίδι στην ιστορία του αθλήματος. Ενα ματς που ουσιαστικά δεν έγινε ποτέ! Και που απέδειξε τη δύναμη του αθλήματος και την ανάγκη της χρήσης του από την πολιτική για λόγους προφανείς. Στο Εθνικό Στάδιο της Χιλής, στην πρωτεύουσα της χώρας Σαντιάγκο, η γηπεδούχος υποδεχόταν τη Σοβιετική Ενωση στη ρεβάνς του 0-0 της Μόσχας, στον δρόμο για τα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Δυτικής Γερμανίας. Για να καταλάβει κανείς όμως τη διακωμώδηση του αθλήματος εκείνο το απόγευμα, πρέπει να πάμε σχεδόν δύο μήνες πίσω από την ημερομηνία αυτή και να δούμε τα γεγονότα που οδήγησαν εκεί. Στις 15 Σεπτεμβρίου, όταν έπρεπε να γίνει η ρεβάνς της ισοπαλίας στην πρώτη συνάντηση, η Χιλή βρισκόταν στην πιο ταραχώδη περίοδο της νεότερης ιστορίας της. Το πραξικόπημα του στρατηγού Πινοσέτ, που ανέτρεψε τον σοσιαλιστή Σαλβαδόρ Αλιέντε, κρατούσε ακόμα τη χώρα πάνω σε φλόγες.

Η αντίσταση των τελευταίων, που αντιστέκονταν σε ολόκληρη την επικράτεια και κυρίως στο λιμάνι του Βαλπαραΐζο, είχε πλέον καμφθεί και για τη λατινοαμερικάνικη χώρα άρχιζε η πιο μαύρη περίοδος. Χιλιάδες νεκροί και αγνοούμενοι, με το «Estadio Nacional» να είναι η κατακόμβη για πολλούς από αυτούς. Εκεί το στυγνό στρατιωτικό καθεστώς συγκέντρωνε όλους τους αντιπάλους του και αφού τους ανέκρινε, τις πιο πολλές φορές τούς εκτελούσε! Οι Σοβιετικοί για πολιτικούς λόγους, αλλά και για την ευκαιρία που τους δινόταν, αρνήθηκαν να πάνε στη ρεβάνς! Απευθύνθηκαν μάλιστα στην ομοσπονδία τους, την ΟΥΕΦΑ, και ζήτησαν να αναβληθεί το ματς. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα εξελίχθηκε σε ένα παιχνίδι εντυπώσεων. Η ΟΥΕΦΑ ζήτησε από τη ΦΙΦΑ να μη διεξαχθεί το ματς. Ο πρόεδρός της Αρτέμιο Φράνκι πίεσε πολύ, αλλά ο αείμνηστος σερ Στάνλεϊ Ράους, ο οποίος έβλεπε την προεδρία του να κινδυνεύει στην κορυφαία ομοσπονδία, αρνήθηκε να πάρει την εύκολη απόφαση. Αλλωστε, ο άμεσος αντίπαλός του, ο Βραζιλιάνος Ζοάο Χαβελάνζε, είχε έννομο συμφέρον και ενδιαφέρον να γίνει το ματς κανονικά στη Λατινική Αμερική και πίεζε με στόχο την εξασφάλιση των ψήφων από το μπλοκ της ηπείρου του. Η απόφαση του Ράους έγερνε προς αυτό που ζητούσαν οι Ευρωπαίοι: ένα ουδέτερο γήπεδο! Οι Σοβιετικοί είπαν «όχι» και σε αυτό αρχικά, αλλά προκειμένου να πάνε στη Χιλή δέχτηκαν, για να ακολουθήσει η πίεση της Βραζιλίας -κυρίως- και της Ουρουγουάης, που υποστήριξαν τον Πινοσέτ. Αλλωστε, δικτατορίες είχαν και αυτές οι χώρες, οπότε δεν τους... έμοιαζε κάτι περίεργο!

Ο Ράους αποφάσισε να στείλει δύο αξιωματούχους της ΦΙΦΑ στο Σαντιάγκο για να δουν αν όλα ήταν υπό έλεγχο. Εκεί παίχτηκε ολόκληρη κωμωδία. Οι άνθρωποι της ΦΙΦΑ παρελήφθησαν με λιμουζίνα από το αεροδρόμιο, έμειναν στην προεδρική σουίτα του καλύτερου ξενοδοχείου της πόλης, ξεναγήθηκαν στα καλύτερα αξιοθέατα και στο γήπεδο τους πήγαν μόνο σε κάποια επιλεγμένα σημεία! Το εμπιστευτικό τους έγγραφο προς τον Ράους, το οποίο αποκάλυψαν οι «TIMES» ένα χρόνο αργότερα, έμοιαζε λες και έγραφαν άρθρο για κάποιο τουριστικό περιοδικό! «Όλα είναι στην εντέλεια, μία όμορφη χώρα, με καλές συγκοινωνίες και δρόμους και το γήπεδο που χρησιμοποιείται αυτή την περίοδο ως ανακριτικό κέντρο σύντομα θα εκκενωθεί και θα είναι έτοιμο για να παραδοθεί για αθλητικές δραστηριότητες»!

Έπειτα από αυτή την επίσκεψη-φάρσα, ο Ράους συγκάλεσε την εκτελεστική επιτροπή της ΦΙΦΑ. Στις 9 Νοεμβρίου ο κύβος ερρίφθη. Το ματς θα γινόταν κανονικά στις 21 του μήνα στο Σαντιάγκο. Ο Πινοσέτ είχε τη μεγαλύτερη ευκαιρία για άρτον και θεάματα. Κάλεσε με αφίσες και απεριόριστη τηλεοπτική προπαγάνδα όλον τον κόσμο στο γήπεδο με δωρεάν εισιτήριο!

Κάποιες φωνές που αντιτάχθηκαν πνίγηκαν εν τη γενέσει τους. Ο ποιητής και τραγουδιστής Βίκτορ Χάρα τόλμησε έξω από το στάδιο την παραμονή του ματς να διαδηλώσει και να εκφράσει την αντίδρασή του! Εκτελέστηκε άμεσα! Ήδη εδώ και δύο χρόνια το στάδιο φέρει το όνομά του ως ελάχιστο φόρο τιμής.

Όποιοι αρνήθηκαν να χειροκροτήσουν τη μέρα του ματς μέσα στο γήπεδο, γνώρισαν τη θηριωδία του καθεστώτος. Μερικούς, αφού τους επιβίβασαν σε ελικόπτερα, τους πέταξαν από ψηλά στα παγωμένα νερά του Ειρηνικού ως νουθεσία των λοιπών αντιφρονούντων. Η ώρα του ματς πλησίαζε και όλα ήταν έτοιμα. Στη φυσούνα οι παίκτες της Χιλής αντιλαμβάνονται πως δεν υπάρχει αντίπαλος! Ο αρχηγός Βαλντέζ ρωτάει τον συνταγματάρχη που στέκεται μαζί τους στην έξοδο. Μόλις ακούει ότι δεν έχουν έρθει οι Σοβιετικοί, αρνείται να βγάλει την ομάδα στο γήπεδο! Τότε ο στρατιωτικός τοποθετεί το περίστροφο στον κρόταφο του σέντερ μπακ Φιγκερόα που ήταν δίπλα του και τον ρωτάει κοιτώντας τον στα μάτια: «Επιμένεις;». Η απάντηση ήταν χαραγμένη στο φοβισμένο βλέμμα όλων!

Η ρωμαϊκή αρένα ήταν έτοιμη. Οι θεατές χειροκροτούν και η Χιλή μπαίνει στο γήπεδο, μαζί και οι διαιτητές. Οι Σοβιετικοί όμως; Άφαντοι! Δεν είχαν πάει, αφού η απόφαση της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας τους ήταν να μη δώσουν δικαίωμα στην κυβέρνηση Πινοσέτ να θεωρηθεί νόμιμη. Μία άλλη εκδοχή αναφέρει πως ο Αρτέμιο Φράνκι τούς είχε υποσχεθεί πως δεν θα έχουν κυρώσεις και το ματς θα επαναληφθεί. Κάτι που -εννοείται- δεν έγινε ποτέ!

Η Χιλή μπήκε λοιπόν και πήρε θέσεις, ο διαιτητής σφύριξε και το ματς άρχισε! Χωρίς αντιπάλους οι ποδοσφαιριστές της γηπεδούχου άλλαξαν μπαλιές και σε κενό τέρμα ο Βαλντέζ σκόραρε. Μόλις η παρωδία τελείωσε και οι παίκτες πανηγύρισαν την... επιτυχία, ο διαιτητής ως όφειλε έκλεισε το φύλλο αγώνα. Η Χιλή προκρινόταν ύστερα από δώδεκα χρόνια σε Μουντιάλ. Όμως, η όλη εικόνα έπληττε καίρια την εικόνα του σπορ σε όλο τον κόσμο. Το Reuters τράβηξε σκηνές και τις έστειλε στα κανάλια όλης της υφηλίου. Αναλόγως με το καθεστώς, παίχτηκαν και σχολιάστηκαν! Σε εμάς για παράδειγμα, λίγες μέρες μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, η χούντα του Παπαδόπουλου, πνέοντας τα λοίσθια και έχοντας κηρύξει στρατιωτικό νόμο μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, έδωσε εντολή το θέμα να αναφερθεί ως... λιποψυχία των Σοβιετικών, χωρίς αναφορά στα λοιπά γεγονότα!

Οταν το καθεστώς του Πινοσέτ το 1988 διεξήγαγε δημοψήφισμα -σας θυμίζει αλήθεια κάτι- για ναι ή όχι στο νέο σύνταγμα που είχε ψηφίσει, χρησιμοποίησε πολλούς από εκείνη την ομάδα του '74 ως κράχτες. Δικτατορία ή δημοκρατία, η απάντηση ήταν προφανής και ο Πινοσέτ, παρά τη νοθεία που προσπάθησε να κάνει, έχασε πανηγυρικά! Ο Κάρλος Καζέλι, φορ της Χιλής στο Μουντιάλ -αποβλήθηκε το 1974 κατά των Γερμανών στην πρεμιέρα και η μητέρα του φυλακίστηκε ως συνέπεια της πράξης του γιου της- υπήρξε καταλυτικός παράγοντας στο να χάσει ο Πινοσέτ εκείνη την κόντρα. Ο Καζέλι τόλμησε να βγει στην τηλεόραση και να έχει τη μητέρα του δίπλα του, λέγοντας στον κόσμο την ιστορία και ζητώντας να καταψηφίσει τον δικτάτορα. Ο Πινοσέτ είχε προλάβει να αμνηστεύει τον... εαυτό του ως ισόβιος γερουσιαστής! Για χρόνια κινήθηκε σε διάφορες χώρες, ενώ οι δημοκράτες της Χιλής απαίτησαν να εκδοθεί τελικά σε κάποια χώρα που να μπορεί να τον δικάσει! Για λόγους υγείας βρετανικό δικαστήριο τον απάλλαξε από οποιαδήποτε κατηγορία, τη στιγμή όμως που οι συνειδήσεις τον έχουν προ πολλού καταδικάσει. Το ίδιο και η ιστορία. Οχι μόνο η πολιτική, αλλά και η ποδοσφαιρική. Για βιασμό παρά φύσει του ίδιου του σπορ, λόγω της παρωδίας εκείνου του απογεύματος το 1973.