Εκεί που κάποτε υπήρχε το τείχος (Sportday / Χρήστος Σωτηρακόπουλος)

Το Βερολίνο για 28 χρόνια, δύο μήνες και 27 μέρες ήταν χωρισμένο σε δύο μέρη. Το στενά φυλασσόμενο τείχος, που διαιρούσε την πόλη σε Δυτικό και Ανατολικό Βερολίνο και όλη την επικράτεια της κομητείας του Βραδεμβούργου, εκτεινόταν σε μια απόσταση 155 χιλιομέτρων.

Από αυτά, 107 ήταν από πέτρα, τα υπόλοιπα ηλεκτροφόρα σύρματα ή κτίρια που είχαν σωθεί από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τα οποία είχαν εκκενωθεί και οι πόρτες και τα παράθυρά τους είχαν κλειστεί με τούβλα! Ουσιαστικά δεν υπήρχε μόνο ένα τείχος που χώριζε την πόλη, αλλά μια ολόκληρη νεκρή ζώνη ενδιάμεσα, στην οποία υπήρχαν ανά πενήντα μέτρα φυλάκια, με περιπολίες και με ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά. Ποτέ, μάλιστα, δεν υπήρχε ένας φρουρός μόνος, για τον φόβο των Ιουδαίων μήπως δοκίμαζε να αποδράσει, αλλά τρεις και τέσσερις μαζί! Και πολλές λάμπες για να φωτίζεται ο χώρος, οι οποίες ταυτόχρονα, οι περισσότερες, είχαν και ενσωματωμένα αυτόματα πυροβόλα που έριχναν επαναλαμβανόμενες ριπές όταν ενεργοποιούνταν!

Σχεδόν 17 χρόνια μετά, σε αυτή την πόλη, που απόψε θα φιλοξενήσει τον 18ο τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου, σχεδόν τίποτα δεν θυμίζει πως κάποτε ήταν διαιρεμένη. Από το τείχος υπάρχουν μόνο μερικά -ελάχιστα- σημεία που διατηρούνται για να κρατηθεί η ιστορική μνήμη. Τα περισσότερα κομμάτια του δόθηκαν δώρο σε αρχηγούς και στελέχη ξένων κρατών, άλλα πωλούνται ακόμα σαν σουβενίρ σε τουρίστες, άλλα χρησιμοποιήθηκαν ως υλικά στην κατασκευή των νέων αυτοκινητοδρόμων στην πρώην Ανατολική Γερμανία.

Περπατώντας στους δρόμους της πόλης, λογικά αναρωτιέσαι πού ήταν το τείχος. Πού ήταν το ανατολικό κομμάτι και πού το δυτικό. Αν δεν ξέρεις κάποια πράγματα, όπως για παράδειγμα πως ήταν η πλατεία Ποτσδάμερ, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία νεκρής ζώνης στα χρόνια του τείχους, εκεί που ο κόσμος μαζικά άρχισε να γκρεμίζει το τείχος την περίφημη νύχτα της 9ης Νοεμβρίου, τότε θα νόμιζες πως πάντα ήταν τόσο ζωντανή και μοντέρνα! Σήμερα εκεί βρίσκεται ένας από τους πιο μοντέρνους σταθμούς της Ευρώπης, με μαγαζιά και το ολοκαίνουργιο ξενοδοχείο «RITZ» δίπλα σε τεράστια κτίρια, που αποτελούν τα γραφεία των μεγαλύτερων πολυεθνικών! Ενα κομμάτι από το τείχος στέκει εκεί, με κάποιες φωτογραφίες και πληροφορίες, ενώ στο βάθος, εκεί που ήταν η περιοχή της Ανατολικής Γερμανίας, διακρίνεται μια τεράστια διαφήμιση της Coca Cola! Στο σημείο αναφοράς του ψυχρού πολέμου, το περίφημο Checkpoint Charlie, εκεί που άρχιζε ο αμερικανικός τομέας επιρροής στο Δυτικό Βερολίνο, το φυλάκιο που είχε αφαιρεθεί το 1990 τοποθετήθηκε και πάλι το 2000 και ένα μουσείο δημιουργήθηκε για να θυμίζει τη σύγχρονη ιστορία. Εκεί, άλλωστε, στις 25 Οκτωβρίου 1961, τα αμερικανικά και τα ρωσικά τανκς βρέθηκαν απέναντι, μόλις 16 χρόνια μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κάνοντας την υφήλιο να κρατά την ανάσα της και να βρίσκεται στα πρόθυρα μιας τρίτης παγκόσμιας σύρραξης! Δυόμισι μήνες νωρίτερα, τη νύχτα της 13ης Αυγούστου 1961, είχε υψωθεί στα περισσότερα σημεία της πόλης το πρώτο κομμάτι του τείχους, που έβαζε διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις δύο πλευρές του Βερολίνου και θα δημιουργούσε τη νέα πραγματικότητα για σχεδόν τρεις δεκαετίες. Στο βάθος του δρόμου που βρίσκεται το Checkpoint Charlie, εκεί που βρισκόταν η αρχή του ανατολικού τομέα, αρχίζει η Freiedrichstrasse. Ενας «νεκρός δρόμος» κάποτε, το κέντρο της πόλης σήμερα. Τα καλύτερα εστιατόρια, τα γραφεία των μεγαλύτερων εταιρειών και φυσικά τα καταστήματα με τις κορυφαίες φίρμες. Εκεί που τα Prada, Armani, Gucci κάνουν παρέλαση στο σημείο που κάποτε βρίσκονταν το ένα μετά το άλλο τα τανκς και τα πολυβόλα «SM 70».

Στην ιστορική πύλη του Βραδεμβούργου, στο σημείο που οι εικόνες με τους ανθρώπους πάνω στο τείχος τον Νοέμβρη του '89 έκαναν τον γύρο του κόσμου, μπερδεύεσαι. Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις ποια πλευρά ανήκε στη Δύση και ποια στην Ανατολή. Τα ωραιότερα κτίρια, η χλιδή του ξενοδοχείου «ADLON», τα εστιατόρια της Parizer Platz, οι επιβλητικές πρεσβείες της Βρετανίας και των ΗΠΑ σε κάνουν να πιστέψεις πως εκεί που τώρα είναι και η περίφημη τεράστια μπάλα της ADIDAS, όπου μπροστά της, με φόντο την Πύλη, όλα τα τηλεοπτικά κανάλια έκαναν τις συνδέσεις τους αυτόν τον μήνα, βρισκόταν η δυτική πλευρά. Λάθος! Αυτό ήταν το Ανατολικό Βερολίνο. Η δυτική πλευρά είναι από την άλλη μεριά, εκεί που δημιουργήθηκε το Berlin Fan Mile, με τις γιγαντοοθόνες στη διάρκεια του Μουντιάλ. Κατά μήκος ενός άλλου πολύ ιστορικού δρόμου, της 17ης Ιουνίου 1953, ημερομηνία που ένα εκατομμύριο εργάτες έκαναν εξέγερση κατά της κυβέρνησης του Ούλμπριχτ στη λαοκρατική δημοκρατία της Γερμανίας, που πνίγηκε στο αίμα!

Σε αυτή την πόλη που κάθε πέτρα της εκπέμπει ιστορία, νιώθεις πως υπάρχει κόσμος που θέλει να ξεχάσει το παρελθόν και κάποιοι που δεν επιθυμούν ακόμα να νιώσουν το Βερολίνο αδιαίρετο. Μια εφημερίδα, λίγους μόλις μήνες πριν από το Μουντιάλ, έγραφε πως «το 1989 ήμασταν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου, τώρα ο ένας σπάει τα νεύρα του άλλου», αντικατοπτρίζοντας πολύ τη σύγχρονη Γερμανία. Αλλωστε, ο κοινωνικός διαχωρισμός μεταξύ των Wessies (δυτικών) και των Ossies (ανατολικών) συνεχίστηκε για πολύ καιρό, παρά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Ενας από τους κορυφαίους Γερμανούς στοχαστές ανέφερε πριν από χρόνια πως το τείχος παραμένει στο μυαλό κάποιων! Οι μεν κατηγορούν τους δε για πολλά πράγματα, αλλά η αλήθεια είναι πως αρκετά αλλάζουν. Ηδη η Γερμανία έχει καγκελάριο, την Ανγκέλα Μέρκελ, που μεγάλωσε στην πρώην ανατολική πλευρά, ο αρχηγός της εθνικής ομάδας Μίχαελ Μπάλακ το ίδιο, κάποιοι νέοι σταρ στη μουσική σκηνή της χώρας επίσης. Η ομάδα του Κλίνσμαν αυτόν τον ένα μήνα κατάφερε να φέρει πολύ κοντά τον κόσμο, πολύ περισσότερο από όποιες κοινωνικές προσπάθειες έγιναν αυτά τα χρόνια! Οι κυνικοί λένε πως όταν σβήσουν τα φώτα της γιορτής τα πράγματα θα επανέλθουν στην προ Μουντιάλ εποχή. Κάποιοι ακόμη υπογραμμίζουν πως οι έρευνες αναφέρουν πως οι δυτικοί εξακολουθούν να παντρεύονται με δυτικές και οι ανατολικοί με ανατολικές. Βέβαια, οι στατιστικές που το 1996 ανέφεραν πως μόνο 500 γάμοι στους 16.000 γίνονται ανάμεσα στα δύο μέρη στο Βερολίνο, έχουν πια έρθει περίπου στο μέσο. Ανάλογα πώς το χρησιμοποιεί κανείς, βγάζει και συμπεράσματα.

Σαφέστατα, ακόμα υπάρχουν Γερμανοί που νιώθουν «ξένοι» στην «άλλη πλευρά». Πολλοί χρησιμοποιούν τη λέξη «druben», δηλαδή «εκεί πέρα». Για κάποιους δυτικούς το να πάνε στη σαξονική Ελβετία, στην περιοχή της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, είναι τόσο ξένο όσο και να ταξιδέψουν στη Μαγιόρκα. Για πρώην ανατολικούς το να κάνουν μια κρουαζιέρα στον Ρήνο και στη Βαυαρία ακούγεται περίεργο, όπως το να επισκεφτούν τις Μαλδίβες!

Οι διαφορές στη σκέψη και τη λειτουργία λένε οι αισιόδοξοι πως θα έρθουν σε απόλυτη ισορροπία στη γερμανική κοινωνία, και κυρίως στο Βερολίνο, περίπου στα 20 χρόνια από την επανένωση. Τώρα που ενηλικιώνονται τα παιδιά που γεννήθηκαν όταν πια το τείχος ήταν σουβενίρ και όχι η σκληρή καθημερινή πραγματικότητα!