FC: Τον Θανάση και τα μάτια μας

Για τον τρόπο με τον οποίον ένας θάνατος αγαπητού δημόσιου προσώπου εγγράφεται μέσα στον καθένα μας με τρόπο πιο βαθύ απ’ ότι αυτός ενός φίλου ή ενός συγγενούς, δεν μπορώ να μιλήσω.

Μόνο να ανακαλέσω μπορώ τη στιγμή που τον είχα δει δια ζώσης το 1993, κάπου σ’ ένα μπαρ στο Θησείο, στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου για την ταινία του «Ζωή χαρισάμενη».

Η χαρά μάλιστα ήταν πολλαπλάσια καθώς στο πλάι του καθόταν η Μαλβίνα Κάραλη, μία εκ των τριών σεναριογράφων της εν λόγω ταινίας. Δύο υπέροχοι άνθρωποι, μια μαγευτική συγκυρία.

Για την περιγραφή της ουσίας της απώλειας θα δανειστώ δύο αποσπάσματα από το -σπάνιας λεκτικής ομορφιάς και ακρίβειας- άρθρο που έγραψε γι’ αυτόν ο κ. Χρήστος Μιχαήλ στο site της Lifo (στήλη «No miracles here»): «Ο Βέγγος υπήρξε ο κατεξοχήν ηττημένος κωμικός φιλμικός ήρωας. Ένας ηττημένος σε συνεχή απόγνωση, γιατί γνωρίζει την ήττα και δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να την αποτρέψει αλλά η σπαραχτική προσπάθεια του σε κάθε πλάνο να της ξεφύγει μας προκαλεί το γέλιο.

Είναι η μάσκα μας, μια μάσκα γνωστή και τραγική. Και δοσμένη με ένα παίξιμο εντελώς μοντέρνο» ... «Το σίγουρο ήταν πως άνηκε στην γενιά εκείνη που τα δομικά της συστατικά μπλέχτηκαν αξεδιάλυτα με τη εποχή που τους δέχτηκε μεγιστοποιώντας το σήμα τους και βοηθώντας τους να οικοδομήσουν συλλογικές αναμνήσεις τέτοιες που μόνο μέσα από αυτούς έβρισκε διέξοδο ώστε να εκφραστεί. Ο θάνατος του καλλιτέχνη είναι η τελευταία ερωτική πράξη με το κοινό του. Το κοινό το ξέρει, το νιώθει, γι’ αυτό θρηνεί».

Πέρα, όμως, από τον πόνο, και την συλλογική οδύνη το δυσάρεστο αυτό γεγονός κατάφερε μ’ έναν τρόπο μοναδικό να ενεργοποιήσει κάτι άλλο, κάτι που ευθέως αποτελεί το χρησιμότερο μάθημα προς όλους μας: Ο θάνατος του Θανάση Βέγγου μας ένωσε. Σε μια φάση όπως η τωρινή, που κάτι τέτοιο πριν από σήμερα θα φάνταζε αδύνατο να επιτευχθεί, πόσο μάλλον με τέτοιο τρόπο, όλοι νιώθουμε λίγο-πολύ το ίδιο. Όλοι έχουμε τα ίδια ζεστά λόγια να πούμε, τις ίδιες γλυκές σκέψεις γι’ αυτόν να μας συνοδεύουν. Κι αυτό σπάει τα στεγανά των τυπικών αποθεωτικών νεκρολογιών που συνηθίζονται σε τέτοιες περιπτώσεις, γιατί είναι κοινό και βγαίνει από την ψυχή. Σαν το δικό του, πηγαίο γέλιο, να θέλει να μας δείξει τον δρόμο μπροστά.

Σταθείτε ένα λεπτό και σκεφθείτε: Ποιου άλλου δημοσίου προσώπου η αναγγελία θανάτου θα μας άγγιζε όλους τόσο, ώστε ν’ αφήσουμε στην άκρη τις έριδες και τις φαγωμάρες μας και να κάνουμε κάθε δημόσιο τόπο (το Ίντερνετ είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα) κοινό «προσκυνητάρι» σε χρόνο μηδέν; Αυτό να κρατήσουμε μαζί με τη θλίψη για την απώλεια.

Αυτό, μαζί με την κατανόηση ότι μπορώντας ανά πάσα στιγμή να προσεγγίσουμε το ψυχικό μας βάθος, σημαίνει ότι μπορούμε και την ομοψυχία και την αλληλεγγύη και την ανθρωπιά να κατακτήσουμε ξανά. Σε μια ενεργοποίηση διαρκείας που θα μας απαγορεύσει να ξαναξεχάσουμε αυτά τα δομικά στοιχεία του εαυτού μας που είναι ικανά να μας βγάλουν από οποιαδήποτε κρίση, γιατί κι αυτή -όπως και όλες- έχουν στη βάση τους τον άνθρωπο. Τον Θανάση και τα μάτια μας λοιπόν.

Γιάννης Τσαούσης

Κοπιάστε στο... fightclub@sday.gr