Η νύχτα του Άμστερνταμ που έμεινε χωρίς συνέχεια

Πέρασαν κιόλας 15 χρόνια από εκείνη τη βραδιά, ωστόσο η κούρσα του Δώνη είναι χαραγμένη στο μυαλό σαν να ήταν πριν από λίγες ώρες. Το μάτι μου είχε «πέσει» στον Κριστόφ Βαζέχα, ο οποίος στο ίδιο ύψος με το σημείο που μεταδίδαμε, κρατιόταν με την εμπειρία του στο όριο να μη βγει οφσάιντ. Ακούγοντας όλα αυτά τα χρόνια την περιγραφή της φάσης, συνειδητοποιώ πως δεν βγάζει νόημα! Όλοι είχαμε σηκωθεί από τις θέσεις μας, σαν να προσπαθούσαμε να φωνάξουμε στον Δώνη πως ο Πολωνός περίμενε την μπάλα.

Τη στιγμή που το άψογο πλασέ του Κριστόφ κατέληγε στα δίχτυα, είδα τον Ιαν Σεν Τζον ακριβώς δίπλα μας, την παλιά δόξα της Λίβερπουλ και σχολιαστή της αγγλικής τηλεόρασης στο παιχνίδι, να πετιέται όρθιος και να πανηγυρίζει! Το ίδιο κι αρκετοί άλλοι ξένοι. Ο (παλιός σταρ της Μπαρτσελόνα κι εργαζόμενος για την ισπανική τηλεόραση) Χοσέ Μαρία Μπακέρο επέμενε, μάλιστα, πριν από το ματς πως ο ΠΑΟ είχε τύχη. Η πορεία της ομάδας του Ρότσα είχε κερδίσει τη συμπάθεια όλων –σχεδόν– των ουδέτερων.

Στην επική κούρσα του «τρένου» βοήθησε και η πανέξυπνη κίνηση του Δημήτρη Μάρκου, ο οποίος έφυγε προς τα αριστερά ανοίγοντας την άμυνα. Ο σκάουτερ της Μπλάκμπερν που ήταν στο γήπεδο, χαμογελώντας, γέμιζε το μπλοκάκι του με εγκωμιαστικά σχόλια για τον άσο του Παναθηναϊκού. Λίγες εβδομάδες μετά ο Δώνης θα γινόταν ο πρώτος Ελληνας που θα έκανε εφαρμογή του νόμου Μποσμάν.

Το Ολυμπιακό Στάδιο του Αμστερνταμ θα έκλεινε για πάντα με τον πιο απροσδόκητο τρόπο. Εκείνος ο Αγιαξ ήταν αντιστοιχία της Μπαρτσελόνα στο σημερινό ποδόσφαιρο. Ομάδα που φάνταζε ανίκητη. Πρωταθλητής Ευρώπης και κόσμου, αήττητος επί 19 ματς Τσάμπιονς Λιγκ –το απόλυτο ρεκόρ– πρωταθλητής Ολλανδίας πριν καν μπει ο Απρίλιος! Είχε πάει μέσα στη Μαδρίτη και είχε νικήσει τη Ρεάλ 2-0, βλέποντας τον Γερμανό Κρουγκ να μην μετράει και τρία ακόμα καθαρά τέρματα. Τι στ' αλήθεια μπορεί να περίμενε κανείς από τον ΠΑΟ, εκτός από μια καλή εμφάνιση;

Κι όμως, το έχω ξαναπεί, το κλίμα ήταν αισιόδοξο. Ο Χουάν Ραμόν Ρότσα την παραμονή του αγώνα μού έλεγε πριν από την προπόνηση πως σέβονται, αλλά δεν φοβούνται τον Αγιαξ οι ποδοσφαιριστές του. Δεν ήταν δήλωση-κλισέ. Άλλωστε, περισσότερο φιλικά μιλούσαμε. Το 1985 είχα ζήσει, απεσταλμένος του κρατικού ραδιοφώνου, τον ίδιο κι όλους τους συμπαίκτες του (φυσιογνωμίες όπως ο Σαραβάκος, ο Κυράστας, ο Ζάετς, ο Λιβαθηνός, ο Καρούλιας) στα αποδυτήρια του «Ανφιλντ» να αισθάνονται δέος! Ο Ρας, ο Νταλγκλίς, ο Χάνσεν και οι υπολοιποι άσοι της Λίβερπουλ έμπαιναν στο γήπεδο και κάποιοι από τους αναπληρωματικούς του Παναθηναϊκού είχαν ζητήσει αυτόγραφα! Ο Γιάτσεκ Γκμοχ –μπροστά μου– γινόταν έξαλλος! «Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις κάποιον και να τον κοντράρεις, αν τον θαυμάζεις;», ήταν η απορία του Πολωνού.

Το 1996 τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Το έβλεπες, ειδικά αν είχες ζήσει την ομάδα ολόκληρη τη χρονιά. Είχα βρεθεί μαζί τους σε κάθε γωνιά της Ευρώπης. Από την κόλαση της αφιονισμένης Ριέκα έως το αφιλόξενο Κίεβο και από το χωριουδάκι του Ααλμποργκ στη Δανία και τη (χιονισμένη ύστερα από 40 ολόκληρα χρόνια) Βρετάνη στο «Μποζουάρ» της Ναντ έως το γραφικό Πόρτο και την παγωμένη Βαρσοβία. Πουθενά δεν ένιωθες τέτοια σιγουριά, όπως λίγο πριν πετάξει η αποστολή για το Αμστερνταμ! Δεν υπήρχε εξήγηση. Αλλά ταυτόχρονα τα περισσότερα μεγάλα αποτελέσματα στην ιστορία το ελληνικό ποδόσφαιρο τα πήρε μέσα από τέτοιο κλίμα. Στην Πορτογαλία το 2004 έπιανες στον αέρα την ίδια αισιόδοξη αύρα.

Το τελικό 1-0 παραμένει (για μένα) η μεγαλύτερη εκτός έδρας νίκη ελληνικής ομάδας σε Κύπελλο Ευρώπης. Με τα δεδομένα της εποχής και τη δυναμικότητα εκείνου του Αγιαξ. Κάποια γραφεία στοιχημάτων είχαν «κλειδώσει» το ματς, πράγμα αδιανόητο για ημιτελικό! Στον προηγούμενο γύρο το ίδιο ίσχυε για το ματς των Ολλανδών με την Ντόρτμουντ, η οποία απλώς θυμίζω πως ένα χρόνο μετά έμελλε να ήταν η νέα πρωταθλήτρια Ευρώπης! Ο Αγιαξ νίκησε τους Γερμανούς με σβηστές τις μηχανές και τις δύο φορές.

Ο Παναθηναϊκός, πάντως, δεν «έχτισε» σε αυτή τη νίκη κι αποκλείστηκε στη ρεβάνς, έχοντας πάντως μία ανάμνηση πως για μία νύχτα έκανε κάθε χώρα του πλανήτη να ασχοληθεί μαζί του. Η ρεβάνς μεταδόθηκε από 70 κανάλια που ήρθαν στο Ολυμπιακό Στάδιο, σε 150 χώρες σε ζωντανή μετάδοση. Το απόλυτο ρεκόρ για ελληνικό σύλλογο, το οποίο κρατούσε μέχρι τις τρελές επιτυχίες της Εθνικής ομάδας στο Euro, με τη μετάδοση του ημιτελικού με την Τσεχία και του τελικού με τους Πορτογάλους!

Λίγες εβδομάδες μετά ο Παναθηναϊκός του Ρότσα έπαιρνε και το πρωτάθλημα, αποδεικνύοντας πως δύο καρπούζια στην ίδια μασχάλη γίνεται να κρατηθούν και από μια ελληνική ομάδα. Και μόνο με 15 ετοιμοπόλεμους ποδοσφαιριστές. Εκεί ο Γιώργος Βαρδινογιάννης δεν έπραξε σωστά, μη ενισχύοντας με δύο καλούς ξένους παίκτες και πιθανώς κάποιους περισσότερους Έλληνες (πλην του Νίκου Λυμπερόπουλου, που έμελλε να κάνει μεγάλη καριέρα) την ομάδα, χάνοντας την ευκαιρία να δώσει συνέχεια στην επιτυχία. Λίγους μόλις μήνες μετά, με τον αποκλεισμό-χαστούκι από τη Ρόζενμποργκ και κολλητά από τη Λέγκια, ο Ρότσα (που τον ήθελαν τον Ιούλιο ως προπονητή η Πάρμα και η Σπόρτινγκ Λισσαβώνας) τον Οκτώβρη του 1996 θα ήταν άνεργος! Ο Παναθηναϊκός, που μέχρι τον Μάρτη διεκδικούσε το τρίτο σερί πρωτάθλημα, τον Μάη του '97 θα έμενε ακόμα και εκτός Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ. Από τους 14 που έπαιξαν στη μαγική βραδιά του Αμστερνταμ, το καλοκαίρι του '98 θα είχαν φύγει οι 11 (Δώνης, Καπουράνης, Μάρκος, Γ.Σ. Γεωργιάδης, Νιόπλιας, Γ.Χ. Γεωργιάδης, Κολιτσιδάκης, Ουζουνίδης, Καλιντζάκης, Μπορέλι, Μαραγκός), με μόνους «διασωθέντες» τους Βαζέχα, Αποστολάκη και Βάντσικ.

Το έχουν πει και το έχουν γράψει σε κάθε χώρα, σε κάθε γλώσσα, με κάθε τρόπο, αλλά δεν έγινε ποτέ μάθημα σε κανέναν: ο θρίαμβος από την τραγωδία στον αθλητισμό, και ειδικότερα στο ποδόσφαιρο, απέχουν ελάχιστα. Για να ακριβολογούμε, είναι συγκάτοικοι!