Ενα παιχνίδι που δεν έγινε ποτέ! (Sportday / Χρήστος Σωτηρακόπουλος)

Η φιέστα που έστησε ο Πινοσέτ στη Χιλή πριν από 32 χρόνια με την ανοχή της ΦΙΦΑ

Στο Εθνικό Στάδιο της Χιλής, στις 21 Νοεμβρίου του 1973, στην πρωτεύουσα Σαντιάγκο, η γηπεδούχος κανονικά υποδεχόταν τη Σοβιετική Ενωση στη ρεβάνς του 0-0 της Μόσχας, στον δρόμο για τα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Δυτικής Γερμανίας. Γιατί κανονικά; Επειδή εκείνη τη μέρα έγινε ένα ματς που δεν... διεξήχθη ποτέ! Για να καταλάβει κανείς τι έγινε πάμε σχεδόν δύο μήνες πίσω από την ημερομηνία αυτή, ώστε να δούμε τα γεγονότα που οδήγησαν εκεί. Στις 15 Σεπτεμβρίου, όταν έπρεπε να γίνει η ρεβάνς της ισοπαλίας στην πρώτη συνάντηση, η Χιλή βρισκόταν στην πιο ταραχώδη περίοδο της νεότερης ιστορίας της. Το πραξικόπημα του στρατηγού Πινοσέτ, που ανέτρεψε τον σοσιαλιστή Σαλβαδόρ Αλιέντε, κρατούσε ακόμη τη χώρα πάνω σε φλόγες.

Η αντίσταση των τελευταίων που μάχονταν σε ολόκληρη την επικράτεια, και κυρίως στο λιμάνι του Βαλπαραΐζο είχε πλέον καμφθεί και για τη λατινοαμερικάνικη χώρα άρχιζε η πιο μαύρη περίοδος. Χιλιάδες νεκροί και αγνοούμενοι, με το «Estadio Nacional» να είναι η κατακόμβη για πολλούς από αυτούς. Εκεί το στυγνό στρατιωτικό καθεστώς συγκέντρωνε όλους τους αντιπάλους του και αφού τους ανέκρινε, τις πιο πολλές φορές τους εκτελούσε! Οι Σοβιετικοί, για πολιτικούς λόγους, αλλά και για την ευκαιρία που τους δινόταν, αρνήθηκαν να πάνε στη ρεβάνς! Απευθύνθηκαν μάλιστα στην ομοσπονδία τους, την ΟΥΕΦΑ, και ζήτησαν να αναβληθεί το ματς. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα εξελίχθηκε ένα παιχνίδι εντυπώσεων. Η ΟΥΕΦΑ ζήτησε από τη ΦΙΦΑ να μη διεξαχθεί το ματς, ο πρόεδρός της Αρτέμιο Φράνκι πίεσε πολύ, αλλά ο αείμνηστος σερ Στάνλεϊ Ράους, που έβλεπε την προεδρία του να κινδυνεύει στην κορυφαία ομοσπονδία, αρνήθηκε να πάρει την εύκολη απόφαση. Αλλωστε, ο άμεσος αντίπαλός του, ο Βραζιλιάνος Ζοάο Χαβελάνζε, είχε έννομο συμφέρον κι ενδιαφέρον να γίνει το ματς κανονικά στη Λατινική Αμερική και πίεζε με στόχο την εξασφάλιση των ψήφων από το μπλοκ της ηπείρου του. Η απόφαση του Ράους έγερνε προς αυτό που ζητούσαν οι Ευρωπαίοι: ένα ουδέτερο γήπεδο! Οι Σοβιετικοί είπαν «όχι» και σε αυτό αρχικά, αλλά προκειμένου να πάνε στη Χιλή δέχτηκαν, για να ακολουθήσει η πίεση της Βραζιλίας -κυρίως- και της Ουρουγουάης, που υποστήριξαν τον Πινοσέτ. Αλλωστε δικτατορίες είχαν και αυτές οι χώρες, οπότε δεν τους... έκανε και ως κάτι περίεργο!

Ο Ράους αποφάσισε να στείλει δύο αξιωματούχους της ΦΙΦΑ στο Σαντιάγκο να δουν αν όλα ήταν υπό έλεγχο. Εκεί παίχτηκε ολόκληρη κωμωδία. Οι άνθρωποι της ΦΙΦΑ παρελήφθησαν με λιμουζίνα από το αεροδρόμιο, έμειναν στην προεδρική σουίτα του καλύτερου ξενοδοχείου της πόλης, ξεναγήθηκαν στα καλύτερα αξιοθέατα και στο γήπεδο τους πήγαν μόνο σε κάποια επιλεγμένα σημεία! Το εμπιστευτικό τους έγγραφο προς τον Ράους, που αποκάλυψαν οι «TIMES» ένα χρόνο αργότερα, έμοιαζε λες κι έγραφαν άρθρο για κάποιο τουριστικό περιοδικό! «Όλα είναι στην εντέλεια, μία όμορφη χώρα, με καλές συγκοινωνίες και δρόμους και το γήπεδο χρησιμοποιείται αυτή την περίοδο ως ανακριτικό κέντρο, αλλά σύντομα θα εκκενωθεί και θα είναι έτοιμο για αθλητικές δραστηριότητες»!

Έπειτα απ' αυτή την επίσκεψη-φάρσα, ο Ράους συγκάλεσε την εκτελεστική επιτροπή της ΦΙΦΑ. Στις 9 Νοεμβρίου ο κύβος ερρίφθη. Το ματς θα γινόταν κανονικά στις 21 του μήνα στο Σαντιάγκο. Ο Πινοσέτ είχε τη μεγαλύτερη ευκαιρία για άρτο και θεάματα. Κάλεσε με αφίσες και απεριόριστη τηλεοπτική προπαγάνδα όλον τον κόσμο στο γήπεδο με δωρεάν εισιτήριο!

Κάποιες φωνές που αντιτάχθηκαν πνίγηκαν εν τη γενέσει τους. Ο ποιητής και τραγουδιστής Βίκτορ Χάρα τόλμησε έξω από το στάδιο την παραμονή του ματς να διαδηλώσει και να εκφράσει την αντίδρασή του! Εκτελέστηκε άμεσα! Ήδη εδώ και δύο χρόνια το στάδιο φέρει το όνομά του, ως ελάχιστο φόρο τιμής.

Όποιοι αρνήθηκαν να χειροκροτήσουν τη μέρα του ματς μέσα στο γήπεδο γνώρισαν τη θηριωδία του καθεστώτος. Μερικούς, αφού τους επιβίβασαν σε ελικόπτερα, τους πέταξαν από ψηλά στα παγωμένα νερά του Ειρηνικού, ως νουθεσία των λοιπών αντιφρονούντων. Η ώρα του ματς πλησίαζε και όλα ήταν έτοιμα. Στη φυσούνα, οι παίκτες της Χιλής αντιλαμβάνονται πως δεν υπάρχει αντίπαλος! Ο αρχηγός Βαλντέζ ρωτάει τον συνταγματάρχη που στέκεται μαζί τους στην έξοδο. Μόλις ακούει ότι δεν έχουν έρθει οι Σοβιετικοί, αρνείται να βγάλει την ομάδα στο γήπεδο! Τότε ο στρατιωτικός τοποθετεί το περίστροφο στον κρόταφο του σέντερ μπακ Φιγκερόα, που ήταν δίπλα του. Κοιτώντας τον στα μάτια, λέει: «Επιμένεις;». Η απάντηση ήταν το φοβισμένο βλέμμα όλων!

Η ρωμαϊκή αρένα ήταν έτοιμη. Οι θεατές χειροκροτούν και η Χιλή μπαίνει στο γήπεδο. Οι Σοβιετικοί όμως; Άφαντοι! Δεν είχαν πάει, αφού η απόφαση της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας τους ήταν να μη δώσουν δικαίωμα στην κυβέρνηση Πινοσέτ να θεωρηθεί νόμιμη. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει πως ο Αρτέμιο Φράνκι τους είχε υποσχεθεί ότι δεν θα έχουν κυρώσεις και το ματς θα επαναληφθεί. Κάτι που -εννοείται- δεν έγινε ποτέ!

Ο διαιτητής σφύριξε και το ματς άρχισε! Χωρίς αντιπάλους, οι ποδοσφαιριστές της γηπεδούχου άλλαξαν μπαλιές και σε κενό τέρμα ο Βαλντέζ σκόραρε. Μόλις η παρωδία τελείωσε και οι παίκτες... πανηγύρισαν την επιτυχία, ο διαιτητής (ως όφειλε) έκλεισε το φύλλο αγώνα. Η Χιλή προκρινόταν ύστερα από δώδεκα χρόνια σε Μουντιάλ! Όμως το όλο σκηνικό έπληττε καίρια την εικόνα του σπορ σε ολόκληρο τον κόσμο. Το Reuters τράβηξε εικόνες και τις έστειλε στα κανάλια όλης της υφηλίου. Αναλόγως με το καθεστώς, παίχτηκαν και οι εικόνες. Σ' εμάς, για παράδειγμα, λίγες μέρες μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου η χούντα του Παπαδόπουλου, έχοντας κηρύξει στρατιωτικό νόμο, έδωσε εντολή το θέμα να αναφερθεί ως... λιποψυχία των Σοβιετικών!

Οταν το καθεστώς του Πινοσέτ το 1988 διεξήγαγε δημοψήφισμα για το νέο σύνταγμα που είχε ψηφίσει, χρησιμοποίησε πολλούς από εκείνη την ομάδα του ’74 ως κράχτες. Δικτατορία ή δημοκρατία, η απάντηση ήταν προφανής! Ο Πινοσέτ, παρά τη νοθεία που προσπάθησε να κάνει, έχασε πανηγυρικά! Ο Κάρλος Καζέλι, φορ της Χιλής στο Μουντιάλ, που αποβλήθηκε το 1974 κατά των Γερμανών στην πρεμιέρα και η μητέρα του φυλακίστηκε ως συνέπεια της πράξης του γιου της, υπήρξε καταλυτικός παράγων στο να χάσει ο δικτάτορας εκείνη την κόντρα. Ο Καζέλι τόλμησε να βγει στην τηλεόραση και να έχει τη μητέρα του δίπλα του, λέγοντας στον κόσμο την ιστορία και ζητώντας να καταψηφίσει! Ο Πινοσέτ είχε προλάβει να αμνηστεύει τον… εαυτό του ως ισόβιος γερουσιαστής! Για χρόνια κινήθηκε σε διάφορες χώρες, ενώ οι δημοκράτες της Χιλής απαίτησαν να εκδοθεί τελικά σε κάποια χώρα που να μπορεί να τον δικάσει! Για λόγους υγείας βρετανικό δικαστήριο τον απάλλαξε από οποιαδήποτε κατηγορία, τη στιγμή όμως που οι συνειδήσεις τον είχαν προ πολλού καταδικάσει. Το ίδιο και η ιστορία. Οχι μόνο η πολιτική, αλλά και η ποδοσφαιρική. Για βιασμό παρά φύσει του ίδιου του σπορ, λόγω της παρωδίας εκείνου του απογεύματος το 1973.