Ο «μάγος» που δίχασε τον ποδοσφαιρικό κόσμο (SportDay/ Χρήστος Σωτηρακόπουλος)

Συμπληρώθηκαν οκτώ χρόνια από τότε που «έφυγε» ο Χελένιο Χερέρα

«Une equipe, une famille» ήταν πάντα το σύνθημα του Χελένιο Χερέρα. «Η ομάδα είναι μια οικογένεια», και το έκανε πάντα πράξη. Ο άνθρωπος, που το όνομά του έγινε συνώνυμο του «κατενάτσιο», του πιο αρνητικού μα συνάμα ιδιαίτερα αποτελεσματικού ποδοσφαιρικού συστήματος, έφυγε τέτοιες μέρες, πριν οκτώ χρόνια, σε ηλικία 81 ετών.
Ηταν βραδακι του Απρίλη του 1986, όταν βρέθηκα για την ΕΡΤ στο «Μπερναμπέου» της Μαδρίτης και η Ρεάλ είχε μόλις κάνει σκόνη την Ιντερ με 5-1, στον επαναληπτικό ημιτελικό του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ. Ο Χερέρα ήταν εκεί για να δώσει, αν και… συνταξιούχος πια, τις συμβουλές του σε ένα από τα αγαπημένα του παιδιά, τον Λουιζίτο Σουάρες, υπηρεσιακό προπονητή της Ιντερ εκείνη την περίοδο. Ο Σουάρες, ακρογωνιαίος λίθος και της Μπαρτσελόνα και της Ιντερ στις μεγάλες μέρες του Χερέρα, πριν από σαράντα χρόνια, αν και ακολούθησε πιστά τις οδηγίες του δασκάλου, δεν μπόρεσε να γλιτώσει από τον διασυρμό. Στις μέρες που μαζί μεγαλούργησαν, ο Χερέρα ήξερε πόσο προληπτικός ήταν ο Αργεντινός. Πίστευε πως έπαιξε καλύτερα όταν χυνόταν κόκκινο κρασί μπροστά του στο μεσημεριανό φαγητό! Ο Χερέρα, λοιπόν, φρόντιζε... τυχαία να συμβαίνει αυτό κάθε φορά!
Μετa το ματς όλοι βρεθήκαμε γύρω από τον Χερέρα. Η παρουσία του και μόνο αποτελούσε από μόνη της μαγνήτη για όλους. Οση ώρα τον παρακολουθούσα να μιλάει, να εξηγεί, να διαφωνεί, να είναι εκδηλωτικός, σαν να είχε ήττηθεί ο ίδιος σε αυτό το ματς, προσπαθούσα να μεταφερθώ νοερά στην εποχή του…
ΓεννημΕνοΣ το 1916 από Ισπανούς γονείς στο Μπουένος Αϊρες, βρέθηκε μόλις τεσσάρων χρόνων στο Μαρόκο, που τότε ήταν γαλλική αποικία. Καλός αριστερός μπακ, πήγε γρήγορα από την τοπική Ράσινγκ Καζαμπλάνκα στη γαλλική Κλαμπ Παρί και μετά στη Σαρλεβίλ. Εκεί -σύμφωνα με τα δικά του λεγόμενα- σε ένα ματς που η ομάδα του προηγείτο 1-0, σκέφτηκε να παίξει πίσω από όλη την άμυνα. Το τελικό αποτέλεσμα τον δικαίωσε και οι συμπαίκτες του τον σήκωσαν στα χέρια. Μετά τον πόλεμο, και αφού πήρε και μετάλλιο ανδρείας στη μάχη των Αρδενών, έγινε προπονητής.
Ωσ μανατζερ της Βαγιαδολίδ, μετά της Ατλέτικο Μαδρίτης, της Κορούνια και της Σεβίλλης, γνώρισε μόνο επιτυχίες, αλλά ήταν η παρουσία του στην Μπελενένσες της Πορτογαλίας που του χάρισε τα παράσημα. Η Μπαρτσελόνα, που ζούσε το 1957 στη μόνιμη σκιά της Ρεάλ, κίνησε γη και ουρανό και τον έφερε στην Καταλονία. Η Μπάρτσα από κομπάρσος έγινε πρωταγωνίστρια, με δύο πρωταθλήματα Ισπανίας, σε συνδυασμό με δύο Κύπελλα Εκθέσεων -το τωρινό ΟΥΕΦΑ- που σφράγισαν εκείνη την εποχή. Ομως ο αποκλεισμός από τη Ρεάλ στο Πρωταθλητριών του 1960 ήταν αρκετός για τους Καταλανούς ώστε να αποδοκιμάσουν τον ίνδαλμά τους. «Στη Βαρκελώνη ζουν για να μισούν τη Ρεάλ», έγραψε στην αυτοβιογραφία του το 1976 και τόνιζε πως, αν και ήταν αυτός που έβγαλε τους «μπλαουγκράνα» από την αφάνεια, αναγκάστηκε να φύγει για την Ιντερ!
Το δημιοΥργημα του, με κολόνες τον Σουάρες, τον Ούγγρο Κόκτσιτς, τον Κουμπάλα και τον Ράμαλετς, έφτασε λίγο μετά τη φυγή του στον τελικό του σπουδαιότερου ευρωπαϊκού συλλογικού Κυπέλλου. Ο Γιουγκοσλάβος Μπρότσιτς, που είχε αναλάβει μετά τον H.H.-όπως ήταν ο… κωδικός του- δεν απέφυγε τα λάθη στο ματς με την Μπενφίκα. Δύο χρόνια μετά, η Ιντερ, στην πρώτη της συμμετοχή σε ευρωπαϊκή φιέστα, όχι μόνο πήρε το Κύπελλο, αλλά σχεδόν διέσυρε τη Ρεάλ στη Βιέννη. Ο Χερέρα, στη συνέντευξή του μετά την αναμέτρηση, έστειλε… φιλιά προς τους Ισπανούς, οι οποίοι του πρότειναν (και τελικά δέχτηκε) να αναλάβει την εθνική ομάδα τους. Μετά τη Γαλλία τη δεκαετία του '50, και η Ιταλία θα του κάνει την ίδια τιμή, βάζοντάς τον οριστικά στα βιβλία των ρεκόρ.
ΜΕχρι το 1968 με την Ιντερ γεύτηκε τη χαρά της κατάκτησης ενός ακόμη Πρωταθλητριών, δύο Διηπειρωτικών και δύο πρωταθλημάτων Ιταλίας. Εφτασε κοντά σε άλλο ένα Κύπελλο Ευρώπης το 1967, χάνοντας όμως από τη Σέλτικ. Η «ανακάλυψη» του λίμπερο, με τη χρησιμοποίηση του χαρισματικού Πίκι ως τελευταίου ποδοσφαιριστή στην άμυνα, έκανε μια ολόκληρη εποχή στο άθλημα να γυρίσει σελίδα. Λέγεται πως πρώτος έπαιξε «κατενάτσιο» ο Ελβετός Καρλ Ράπαν, άλλοι πως ο Νερέο Ρόκο, ο μέντορας της μεγάλης Μίλαν, το εφάρμοσε στη «μικρή» Τριεστίνα, στα τέλη της δεκαετίας του '50. Ο Χερέρα το πιστώνεται πάντως, αφού πήρε τίτλους, και έδωσε το έναυσμα σε μια γενιά τεχνικών να προτιμήσουν την αντιστροφή του ποδοσφαιρικού ρητού περί της καλύτερης άμυνας που είναι η επίθεση, και να το μεταβάλουν στο... μακιαβελικό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», ως φιλοσοφία αγωνιστικής επιβιώσης.
Εκεινο το βραδάκι στη Μαδρίτη προσπαθούσα να τον δω στην αληθινή διάσταση της ποδοσφαιρικής ιδιοφυΐας του «μάγου», όπως αποκλήθηκε. Είχε επάνω του αυτό το «κάτι» που μαγεύει την ομήγυρη. «Είμαι πιο δημοφιλής απ' όλους στην Ιταλία, με εξαίρεση τη Σοφία Λόρεν», είχε πει γελώντας εκείνο το βράδυ. «Ισως διότι εκείνη έχει ωραιότερα πόδια». Μιλώντας τέσσερις γλώσσες και έχοντας γυρίσει ολόκληρο τον κόσμο, ήταν ο πρώτος που έβαλε τους ποδοσφαιριστές σε μια ρουτίνα, με την απόσυρση σε ξενοδοχεία, με την καλοκαιρινή προετοιμασία, με το ομαδικό φαγητό.
ΣυνιστοΥσε στους παίκτες να διαβάζουν από Λόρκα μέχρι Αγκαθα Κρίστι, υποστηρίζοντας πως αυτός που σκέφτεται αποδίδει καλύτερα, ακόμα και όταν κουραστεί το σώμα!
Και οταν (στη μοναδική συνάντηση που είχαμε) ένας Πορτογάλος συνάδελφος τον ρώτησε αν έχει τύψεις για το «κατενάτσιο», ο Χερέρα, κοιτώντας τον με απορία, απλώς κούνησε το κεφάλι. Εβγαλε από την τσέπη τα τσιγάρα του, τα έδειξε και, ανάβοντας ένα, είπε: «Και αυτά γράφουν πως κάνουν κακό στην υγεία. Αν θέλω, δεν ανάβω. Στο ποδόσφαιρο εγώ έκανα αυτό που έπρεπε σωστά. Αλλοι το μιμήθηκαν λάθος. Αν τους πειράζει ο καπνός, είναι δικό τους πρόβλημα». Ο Χερέρα έφυγε, έχοντας αφήσει το όνομά του χαραγμένο στο άθλημα, το οποίο κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι υπηρέτησε!