Η μεταγραφική αγορά και ο Μποσμάν

Eίναι από τα πιο αγαπημένα ή, πιο σωστά, τα ρεπορτάζ με τη μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα, όσο κι αν η έννοια του ρεπορτάζ εδώ αποκτά μια πολύ μεγάλη ελαστικότητα. Τόση που συχνά να μοιάζει με δελτίο Τύπου, το οποίο προσφέρει τόσες πολλές –αλλά άχρηστες στην ουσία– πληροφορίες στον δημοσιογράφο, ο οποίος δεν χρειάζεται να ερευνήσει το θέμα και δημοσιεύει το «δελτίο Τύπου» ολόκληρο.

Το αγαπημένο «ρεπορτάζ», λοιπόν, είναι η μεταγραφολογία που απλώνεται κυρίως σε δύο περιόδους: τη μεγάλη του καλοκαιριού και την περιορισμένη του Ιανουαρίου, που έχει μικρότερο ενδιαφέρον επειδή στην ουσία είναι συμπληρωματική. Τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά την απόφαση Μποσμάν, σταδιακά ο αριθμός των ονομάτων που αποτελούν μεταγραφικούς στόχους και αναφέρονται στα media πληθαίνει, διότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των μάνατζερ και των Μέσων που μπορούν να αναπαράγουν πληροφορίες.

Πληροφορίες που πολύ συχνά διοχετεύουν οι ίδιοι οι μάνατζερ για να διαφημίσουν «το προϊόν» τους και αναπαράγει ο Τύπος στο όνομα της πληρότητας των πληροφοριών κάθε έκδοσης. Σε αυτή την έκρηξη της ονοματολογίας έχουν συμβάλει αποφασιστικά το Διαδίκτυο, η –όλο και μεγαλύτερη– εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου και το άνοιγμα μεταγραφικών αγορών που παλιότερα θεωρούνταν ασύμφορες ή αδιάφορες.

Η μεγαλύτερη από αυτές τις αγορές είναι η Αφρική. Πολύ πριν από τη μεγάλη έκπληξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2002, όταν στην πρεμιέρα της διοργάνωσης η Σενεγάλη νίκησε 1-0 την παγκόσμια πρωταθλήτρια ομάδα της Γαλλίας, υπήρχαν ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως παλιές αποικιοκρατικές δυνάμεις, που είχαν ανακαλύψει τη φλέβα χρυσού που έκρυβε η αφρικανική ήπειρος και είχαν αρχίσει να την εκμεταλλεύονται ανάλογα.

Η Γαλλία ήταν μία από αυτές και είναι χαρακτηριστικό ότι οι 21 από τους 23 ποδοσφαιριστές της εθνικής ομάδας της Σενεγάλης σε εκείνο το Μουντιάλ αγωνίζονταν στο γαλλικό πρωτάθλημα. Επειτα από εκείνο το παιχνίδι όλοι έπεσαν με τα μούτρα στην Αφρική, είτε δημιουργώντας δίκτυα ανιχνευτών είτε χρηματοδοτώντας διάφορα προπονητικά κέντρα, απ' όπου αντλούσαν φθηνούς, νεαρούς και ταλαντούχους ποδοσφαιριστές.

Ορισμένες φορές η αξία μεταπώλησης αυτών των ταλαντούχων ποδοσφαιριστών ήταν τόσο υψηλή, που η συστηματική λεηλασία των Αφρικανών ποδοσφαιριστών έγινε μια οργανωμένη οικονομική διαδικασία, έχοντας ενσωματώσει και την ίδια την αναίρεσή της. Το στυγνό και απροκάλυπτο δουλεμπόριο. Μόνο στη Γαλλία, μη κυβερνητικές οργανώσεις εκτιμούν ότι από το 2002 περισσότεροι από 7.000 νεαροί Αφρικανοί ηλικίας 15-22 χρόνων έπεσαν θύματα κάποιων δήθεν μάνατζερ που τους υπόσχονταν πλούτη και δόξα.

Κι όλα αυτά τα παιδιά κατέληξαν να περιπλανώνται στους δρόμους, αναζητώντας τροφή και στέγη. Η πλειονότητα των Αφρικανών ποδοσφαιριστών κατευθυνόταν σχεδόν αποκλειστικά στην Ευρώπη, εκεί που υπήρχαν οι πλούσιες ποδοσφαιρικές ομάδες, εκεί που οι Αφρικανοί μπορούσαν να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή. Οι κορυφαίες ομάδες της Ευρώπης δεν αρκέστηκαν μόνο στην Αφρική.

Δημιούργησαν και χρηματοδότησαν προπονητικά κέντρα σε όλες τις γωνιές του κόσμου, ιδιαίτερα δε σε εκείνες που υπήρχε ποδοσφαιρικό ταλέντο για εκμετάλλευση, όπως για παράδειγμα η Λατινική Αμερική, ή εκεί που οι μεγάλες ομάδες ήθελαν να δημιουργήσουν μια γέφυρα για την είσοδο σε νέες παρθένες και μεγάλες αγορές, όπως η Κίνα, η Νοτιοανατολική Ασία και η Ινδία.

Τώρα, όμως, με την έγκριση της συνθήκης της Λισσαβώνας, στην οποία υπάρχει μια διατύπωση που αναγνωρίζει το ειδικό καθεστώς στα σπορ –κατά συνέπεια και στο ποδόσφαιρο– ανοίγει ο δρόμος για την παράκαμψη του νόμου Μποσμάν. Κι αυτό που θα συμβεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια θα αλλάξει εντελώς το πρόσωπο του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου και όχι μόνο της μεταγραφικής αγοράς. Και καλό είναι οι ομάδες και οι ομοσπονδίες να αρχίσουν να προετοιμάζονται από τώρα.

Η αλλαγή του μοντέλου

H εικόνα της Ν.Δ. μετά την εκλογική συντριβή της Κυριακής είναι απολαυστική ή τραγική. Εξαρτάται από την πλευρά που τη βλέπει κάποιος. Αν τη βλέπει από την πλευρά της τηλεόρασης, είναι απολαυστική γιατί φέρνει νούμερα. Κι επειδή το δράμα «πουλάει» περισσότερο από την ευτυχία, τα κανάλια εστιάζουν την προσοχή τους στο θέαμα των προσωπικών αντιπαραθέσεων και της αναζήτησης των ευθυνών στο εσωτερικό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οσο παραμένει ακόμα κόμμα.

Η τραγική πλευρά της ηττημένης Ν.Δ. φαίνεται από τον τρόπο που τα στελέχη της διαχειρίζονται και αντιμετωπίζουν την εκλογική αποτυχία. Αλληλοκατηγορίες, προσωπικές πικρίες, παράπονα, προσωπικές αντιθέσεις και επιθέσεις, φιλοδοξίες, μαχαιρώματα –πισώπλατα και κατά πρόσωπο–, ένα μείγμα που αποκαλύπτει ανάμεσα σε άλλα ότι η μόνη συγκολλητική ουσία της Ν.Δ. ήταν η εξουσία.

Η ανοδική πορεία της από το 2000 και μετά μπορεί να έδειχνε την εικόνα μιας συμπαγούς ομάδας, αλλά ήταν μια εικόνα πολύ εύθραυστη. Αυτό φάνηκε και από τα πάρα πολλά σκάνδαλα στα οποία ενεπλάκησαν υπουργοί και στελέχη της απελθούσης κυβερνητικής παράταξης, που αποκάλυπταν –σε εκείνους που ήξεραν να τα διαβάσουν σωστά– ότι στην κυβέρνηση δεν υπήρχε ένα κεντρικό σημείο συντονισμού και ελέγχου και πως οι προσωπικές «ωφελιμιστικές» στρατηγικές έδιναν τον τόνο.

Τώρα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης βρίσκεται στη διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού σε ένα έκτακτο συνέδριο τον Νοέμβριο. Ομως η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η Ν.Δ. δεν είναι το πρόσωπο του αρχηγού όσο η αποσαφήνιση του ιδεολογικού της στίγματος και η αλλαγή της οργανωτικής δομής του κόμματος. Ο Γ. Παπανδρέου ετοιμάζεται να αλλάξει τη μορφή της διακυβέρνησης, όπως αλλάζει σταδιακά και τη μορφή του κόμματός του.

Αν στη Ν.Δ. δεν καταλάβουν την αλλαγή των συνθηκών και δεν προσαρμοστούν σε αυτές, θα βυθιστούν σε μια διαρκώς ανακυκλούμενη εσωστρέφεια κι έναν αδιέξοδο συντηρητισμό, που θα τους στερήσουν την οποιαδήποτε δυναμική. Το αποτέλεσμα θα φαίνεται στα εκλογικά ποσοστά που θα συρρικνώνονται μέχρι να φθάσουν στο όριο της διάσπασης.

Διοίκηση δέρνουμε;

Στην ΑΕΚ για αρκετό καιρό ακόμα θα ζουν με τη διαδικασία του σκωτσέζικου ντους. Οταν τα πράγματα θα φθάνουν λίγο πριν από το αδιέξοδο, θα συμβαίνει κάτι, όπως η νίκη επί της Μπενφίκα, και θα δίδεται μια παράταση στο δράμα. Μετά και την προχθεσινή ήττα από την Ξάνθη το πρωτάθλημα –πιστεύω– χάθηκε οριστικά.

Υστερα από τόσες βαθμολογικές απώλειες και μάλιστα τόσο νωρίς για να μπορείς να παραμένεις στους διεκδικητές, πρέπει να διαθέτεις ποδοσφαιριστές με ποιότητα, που να αποτελούν αξιόμαχο σύνολο και να στηρίζονται από μία σταθερή διοίκηση. Η ΑΕΚ δεν διαθέτει τίποτε από τα τρία και το χειρότερο είναι ότι υπάρχει ένα σημείο μέσα στη δομή του συλλόγου που παράγει προβλήματα. Κι αυτό δεν είναι άλλο από τη διοίκηση της ομάδας.

Η αδυναμία της στην οργάνωση, η απουσία οράματος και οι τραγικά περιορισμένες οικονομικές δυνατότητές της επηρεάζουν καθοριστικά το αγωνιστικό πρόσωπο του «Δικεφάλου». Το χειρότερο είναι ότι η ίδια η διοίκηση δεν ξέρει τι να κάνει. Και αυτή η αβουλία όσο παραμένει, εκτός από δυσλειτουργική, καταντάει και επικίνδυνη. Πολύ επικίνδυνη.