Γύρω η Αττική καμένη κι εδώ ο Κακλαμάνης μένει…

«Eνα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μου». Αυτό το όνειρο συμπύκνωνε την αγωνία για επιβίωση στην Ελλάδα της δεκατίας του '50. Μολονότι ουδέποτε η μηχανική ανακάλυψε πως σπίτια στέκονται μόνο στην Αθήνα, η τότε κρατική εξουσία ευλόγησε σε βαθμό κακουργήματος την αστυφιλία; Γιατί; Διότι βολευόταν. Στέλνοντας… την επαρχία στην Αθήνα, η τότε κυβέρνηση –του θείου Καραμανλή– απαλλάχτηκε από την υποχρέωση να τονώσει ουσιαστικά την περιφέρεια. Με την πρακτική «τραβάτε εκεί και χτίστε όπου κι όπως μπορείτε», η εξουσία αποκόμισε κι άλλα οφέλη. Εδωσε όραμα «άμεσης χρήσης» στον κόσμο. Διαμόρφωσε ένα δυναμικό εργολάβων και πολιτικών μηχανικών (πραγματικών ή της κακιάς ώρας) ευνοημένο και συνεπώς «ημέτερο», που επηρέαζε κόσμο και κοσμάκη χάρη στην αναβαθμισμένη του θέση. Στις επόμενες δεκαετίες το μοντέλο τροποποιήθηκε, αλλά δεν αποσύρθηκε.

Κάποια στιγμή κυριάρχησε το must του εξοχικού, όπου λάχει, όπως λάχει. Ορισμός της έννοιας «οικονομική δραστηριότητα» παρέμεινε το «οικοδόμηση συν κάτι ψιλά». Για διάφορους λόγους και σε διαφορετικές εποχές ατόνησαν τα «ψιλά» (π.χ. κλάδος ιματισμού). Εμεινε απόλυτο εθνικό φετίχ το τσιμέντο και πειστήριο εθνικής μαγκιάς το «όπου γουστάρω» στη χρήση του. Νωρίτερα, στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, ορισμένα διορατικά μυαλά, όπως ο πολεοδόμος Κ. Δοξιάδης, προειδοποιούσαν ότι η Αθήνα όδευε προς ασφυξία. Για την αποφυγή της διατύπωσαν προτάσεις, αλλά βροντούσαν σε πόρτες κουφών. Στην πεπατημένη και οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις. Το κακό ήταν πλέον ηλικιωμένο, οπότε κάθε κυβέρνηση έλεγε πως δεν το ανέθρεψε η ίδια. Απλώς, το διαιώνιζε. Απλώς… Γύρω από το αθηναϊκό χάλι ήταν αδύνατον να παραμείνει πράσινη η Αττική. Είναι σαν να πυροβολείς με χοντρά σκάγια ένα μήλο και να περιμένεις πως θα διαλυθεί μόνο ο πυρήνας του.

Το ολέθριο οικιστικό μοντέλο που έκανε την Αθήνα αβίωτη αφάνισε και τα δάση που την περιέβαλλαν. Το ίδιο μοντέλο βρίσκει τον τελειότερο συμβολισμό του σε ένα συνδυασμό: Αττική χωρίς δέντρα - Αθήνα με δήμαρχο δενδροφάγο. Δάση Αττικής καμένα, πάρκα Αθήνας προγραμμένα. Από τον Νικήτα Κακλαμάνη, βεβαίως. Μπορεί η κεντρική εξουσία να «κρύβει λόγια», αλλά η τοπική ενίοτε παραδέχεται πως (γουστάρει να) αφανίζει το πράσινο για χρήματα. Αν την κατηγορήσουν θα επικαλεστεί ελλιπή χρηματοδότηση, οπότε δεν διστάζει να γίνει ωμή. «Τι περιμένει ο Αθηναίος από το Δημοτικό Συμβούλιο; Αδράνεια; Περιμένει να βρούμε χρήματα να δώσουμε, να αγοράσουμε ό,τι ακίνητο έχουμε δεσμεύσει…». Τάδε έφη αντιδήμαρχος Αθηναίων, Βασίλης Κορομάτζος, υπεραμυνόμενος του business as usual με τον «Ερυθρό Σταυρό». Τι προβλέπει η «φρέσκια» δουλειά; Να φαγωθούν εννέα στρέμματα με ψηλά δέντρα που περιβάλλουν τη διατηρητέα Βίλα Δρακόπουλου κοντά στο τέρμα Πατησίων, μια από τις ελάχιστες «πινελιές» πρασίνου στον τσιμεντένιο πίνακα της περιοχής. Για να γίνει τι εκεί; Πολυώροφο κτίριο του «Ερυθρού Σταυρού» και δημοτικό θέατρο -το αναγκαίο πολιτιστικό περίβλημα για τις μπίζνες.

Να και το συγκινησιακό άλλοθι: το θέατρο –είπαν– θα λάβει το όνομα των ηθοποιών Αννας και Μαρίας Καλουτά. Εδώ γελάνε! «Θέατρο Καλουτά» υπήρχε στα Πατήσια, κοντά στην πλατεία Κολιάτσου, έως το 2004. Τότε κατεδαφίστηκε, όπως και ο διπλανός κινηματογράφος «Ράδιο Σίτι». Στη θέση τους χτίστηκαν ένα πάρκινγκ και ένα σούπερ μάρκετ. Ξαφνικά ο νοσταλγικός Δήμος Αθηναίων θέλει «Θέατρο Καλουτά». Αυτοί είναι ικανοί να μετατρέψουν σε εμπορικό κέντρο το 1/3 του Πεδίου του Αρεως και να πουν με δάκρυα στα μάτια: «Μα θα βαφτίσουμε τον πρώτο όροφο "Κανάρης", διότι θυμηθήκαμε ότι το 1969 το σπίτι του μπουρλοτιέρη κατεδαφίστηκε στην κοντινή οδό Κυψέλης». Δηλώνουν, μάλιστα, βέβαιοι πως αυτό θέλουν οι κάτοικοι. Ναι, έστειλαν τις μπουλντόζες στη Βίλα Δρακόπουλου στα μέσα Αυγούστου, όταν η Αθήνα ήταν άδεια, για να μην τις γεμίσουν ροδοπέταλα οι ενθουσιασμένοι περίοικοι.

Τόσο «υπερήφανοι» νιώθουν. Αντιθέτως, υπερήφανοι δικαιούνται να νιώθουν οι κάτοικοι της περιοχής που κατόρθωσαν να σταματήσουν -μέχρι στιγμής, τουλάχιστον- την καταστροφή του πάρκου στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Κύπρου –και καθώς φαίνεται, δεν θα παρατήσουν τη υπόθεση της Βίλας Δρακόπουλου. Χαλάλι τα χημικά των ΜΑΤ και οι επιδρομές των «φουσκωτών». Ελα όμως που ο Νικήτας Κακλαμάνης έχει τη λογική της παλιάς Λιμόζ στο μπάσκετ: «Να κάνουμε συνεχώς φάουλ, δεν θα τα καταλογίσουν όλα». Μπλοκάρονται τα σχέδια του Νικήτα σε δύο «μέτωπα»; Απτόητος ορμάει στα επόμενα δέντρα που βλέπει μπροστά του. Τι διάολο, κάπου θα τα καταφέρει. Είπαμε: μια κεντρική εξουσία που παραδίδει καμένες εκτάσεις για οικοδόμηση και μια δημοτική αρχή η οποία θεωρεί ενδεδειγμένη λύση για πάρκινγκ την καταστροφή πάρκου ευρισκόμενου απέναντι από… πάρκινγκ (Πατησίων και Κύπρου) αλληλοσυμπληρώνονται με ανατριχιαστική αρμονία. Ή βρίσκουμε αποτελεσματικούς τρόπους να αντιδράσουμε ή μας κόβουν κάθε ανάσα. Ο συνδυασμός «καμένος homo Atticus» και «κατακαημένος homo Athineicus» πέφτει πολύ βαρύς.