Ενα τρόπαιο-σκαλοπάτι που συνήθως δεν αρκεί

Από κάθε άποψη είναι ιστορικός ο τελικός του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ απόψε. Οχι μόνο επειδή για πρώτη φορά διεξάγεται φινάλε ευρωπαϊκής διοργάνωσης σε ουδέτερο έδαφος, αφού το γήπεδο της Φενερμπαχτσέ βρίσκεται από την πλευρά του Βοσπόρου που «πατάει» στην Ασία, αλλά και επειδή θα είναι το τελευταίο ματς που θα γίνει με την ταμπέλα «Κύπελλο ΟΥΕΦΑ» να το συνοδεύει.

Από τον Ιούλιο και ύστερα η νέα έκδοση αυτού του θεσμού με την ονομασία UEFA Europa League θα προστεθεί στην ήδη πλούσια προϊστορία. Μιλάμε για ένα Κύπελλο που ξεκίνησε σαν ψυχοπαίδι και εξελίχτηκε με την υιοθεσία του από την ΟΥΕΦΑ στο δεύτερο τέκνο μιας οικογένειας που ξεκάθαρα επιθυμεί να διαφημίζει το πρωτότοκό της, το Κύπελλο Πρωταθλητριών ως το καμάρι, αλλά πια δεν ντρέπεται να μιλάει για το μικρό αδελφάκι του!

Κάποτε το έλεγαν Κύπελλο Διεθνών Εκθέσεων και ήταν ανοιχτό μόνο στις ομάδες των πόλεων που διοργάνωναν αυτό ακριβώς που μαρτυρούσε ο τίτλος: Διεθνείς Εκθέσεις. Από το 1955 που ξεκίνησε έως το 1971 που η ΟΥΕΦΑ αποφάσισε να το βάλει επίσημα υπό τη σκέπη της, το Κύπελλο έδωσε την ευκαιρία σε αρκετές ομάδες να καταγράψουν τις πρώτες τους επιτυχίες, όπως η Μπαρτσελόνα, η Αρσεναλ, η Λιντς Γιουνάιτεντ, η Ρόμα, η Βαλένθια.

Η πρώτη διοργάνωση το 1955 κράτησε τρία ολόκληρα χρόνια! Με άλλους παίκτες ξεκίνησαν οι ομάδες και με άλλους την τελείωσαν! Ποιες ομάδες δηλαδή; Οι μεικτές των πόλεων που πήραν μέρος. Το Λονδίνο, για παράδειγμα, είχε παίκτες και από την Τότεναμ και από την Αρσεναλ και από την Τσέλσι και από τη Φούλαμ.

Το 1960 επιτράπηκε η συμμετοχή κανονικών ομάδων, αλλά μέχρι το 1962 μόλις 32 ενδιαφέρονταν να ξεβολευτούν από τα πρωταθλήματά τους για να τρέχουν δεξιά και αριστερά στην Ευρώπη!

Το 1968 έφτασαν τις 60 και την τελευταία χρονιά που λεγόταν Διεθνών Εκθέσεων, το 1970-71, οι συμμετέχοντες ήταν 64 και ο τελικός ανάμεσα σε Λιντς και Γιουβέντους (που κρίθηκε στα εκτός έδρας γκολ υπέρ των Αγγλων 2-2 και 1-1) μεταδόθηκε σχεδόν σε όσες χώρες έβλεπαν τον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, περίπου 30.

Η Γουλβς και η Τότεναμ ήταν το αγγλικό ζευγάρι που έφτασε στον τελικό του 1971-72 στην πρώτη σεζόν που η ΟΥΕΦΑ διοργάνωσε –υπό τη δική της αιγίδα– το τουρνουά και με τα χρόνια όλο και περισσότερες καλές ομάδες έδειχναν ενδιαφέρον. Η Λίβερπουλ και η Γκλάντμπαχ ήταν οι ομάδες που ξεχώρισαν αμέσως μετά με δύο κατακτήσεις η καθεμία, συν τη Γιουβέντους που το 1977 κατάφερε να αποκτήσει επιτέλους ένα ευρωπαϊκό τρόπαιο, τη χρονιά στην οποία η ΑΕΚ έφτασε στα ημιτελικά κάνοντας εντυπωσιακές προκρίσεις επί της Ντέρμπι, της Ντιναμό Μόσχας, του Ερυθρού Αστέρα και της ΚΠΡ. Αυτή η πορεία των «Ενωσιτών» είναι η καλύτερη που έκανε ποτέ ελληνική ομάδα στον θεσμό μέχρι και σήμερα.

Στη δεκαετία του '80 νέα ονόματα ήρθαν στο προσκήνιο όπως η Γκέτεμποργκ, που κατέκτησε το '82 και το '87 το Κύπελλο, ενώ η μόνη ομάδα μέχρι τη Σεβίλλη τη διετία 2006 και 2007 που μπόρεσε να διατηρήσει το βαρύτιμο Κύπελλο ήταν η Ρεάλ Μαδρίτης το '85 και το '86, με την εκπληκτική ομάδα του Μπουτραγένιο και του Μίτσελ, η οποία όμως δεν έμελλε να της χαρίσει την επιστροφή στον «θρόνο» του Κυπέλλου Πρωταθλητριών.

Οι Ιταλοί από τα τέλη τη δεκαετίας του '80, με τον Μαραντόνα να οδηγεί τη Νάπολι στον τίτλο το 1989, πήραν τη σκυτάλη και η Ιντερ με αρχηγό τον ρέκορντμαν συμμετοχών της διοργάνωσης, τον Τζιουζέπε Μπέργκομι, να σηκώνει το κύπελλο τρεις φορές ('91, '94, '98) έγινε η «βασίλισσα» του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ.

Ενδιάμεσα είχαμε συχνά «εμφύλιους» (η Γιούβε αγωνίστηκε εναντίον της Φιορεντίνα και της Πάρμα, η Ιντερ με τη Ρόμα) ενώ ο Αγιαξ του Φαν Γκάαλ έδωσε τα διαπιστευτήριά του πριν τον απολαύσει ο κόσμος στο Τσάμπιονς Λιγκ με την κατάκτηση του τροπαίου το 1992. Η Μπάγερν πήρε το Κύπελλο απέναντι στην Μπορντό του Ζιντάν (την πρώτη ομάδα που πήγε τελικό, αρχίζοντας από το Ιντερτότο τον Ιούνιο) και το 1997 η Σάλκε νίκησε την Ιντερ στα πέναλτι.

Το 1998 η ΟΥΕΦΑ υιοθέτησε την ιδέα του μονού τελικού, εκεί όπου η Ιντερ σε έναν ακόμη ιταλικό «εμφύλιο» νίκησε τη Λάτσιο στο Παρίσι με 3-0. Η κατάργηση του Κυπελλούχων από το 1999 ένωσε τα δύο τρόπαια, αλλά η επέκταση του Τσάμπιονς Λιγκ σε τρίτους και τέταρτους στέρησε το ΟΥΕΦΑ από σημαντικές ομάδες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, όλοι οι τελικοί είχαν πολύ ενδιαφέρον και πολλά γκολ.

Η Λίβερπουλ νίκησε την Αλαβές 5-4, η Φέγενορντ την Ντόρτμουντ 3-2, η Πόρτο τη Σέλτικ με το ίδιο σκορ, η ΤΣΣΚΑ Μόσχας τη Σπόρτιγκ 3-1, η Σεβίλλη 4-0 τη Μίντλεσμπρο και πρόπερσι σε ένα εξαιρετικό ματς την Εσπανιόλ του Βαλβέρδε, με τον δύσμοιρο Πουέρτα να σκοράρει στο τελευταίο πέναλτι. Μόνο το 2004 στο Γκέτεμποργκ δεν είχαμε καλό παιχνίδι, αλλά η Μαρσέιγ έμεινε με 10 παίκτες και η Βαλένθια του Μπενίτεθ απλά κοντρόλαρε το ματς. Πέρυσι στο Μάντσεστερ απολαύσαμε τη Ζενίτ του Αρσάβιν και του Ζιριάνοφ να νικάει τη Ρέιντζερς 2-0 και στη συνέχεια να κατακτά και το Σούπερ Κύπελλο επικρατώντας της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στο Μονακό.

ΓΙΑ ΤΟ ΤΣΑΜΠΙΟΝΣ ΛΙΓΚ

Δύσκολη η υπέρβαση

Το ΟΥΕΦΑ ήταν όλα αυτά τα χρόνια ένα σκαλοπάτι για τις ομάδες, αλλά επί της ουσίας τα τελευταία δέκα χρόνια όποια ομάδα το κατέκτησε –πλην της Λίβερπουλ το 2001 και της Πόρτο το 2003– δεν κατάφερε στη συνέχεια να κάνει την αληθινή υπέρβαση στο Τσάμπιονς Λιγκ. Αλλά από μόνο του δίνει λάμψη στον νικητή και τον ανεβάζει επίπεδο.