Πριν από είκοσι χρόνια, απεσταλμένος για πρώτη φορά σε Euro, είχα ενθουσιαστεί στη Γερμανία από τα πάντα. Την οργάνωση, τα κέντρα Τύπου, τα γήπεδα. Κυρίως όμως από την μπάλα που παιζόταν. Η Ολλανδία του Φαν Μπάστεν και του Γκούλιτ, η Σοβιετική Ενωση του Προτάσοφ και του Ζαβάροφ, η Ιταλία του Βιάλι και του Ντοναντόνι, η Γερμανία του Ματέους και του Τον, η Ισπανία του Μίτσελ και του Μπουτραγένιο δεν ήταν οποιεσδήποτε ομάδες.
Η διαχρονικότητα αυτών των παικτών και οι μελλοντικές αναφορές σε εκείνο το τουρνουά, που το χαρακτήριζαν εξαιρετικό, απέδειξαν ότι οι εκτιμήσεις μου αυτές δεν ήταν τελικά στο μυαλό μου αποτέλεσμα νεανικού ενθουσιασμού και καινούργιας εμπειρίας. Εχοντας βρεθεί από τότε σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις (πλην του Μουντιάλ της Απω Ανατολής το 2002), άφοβα λέω πως αυτό το Euro είναι το τουρνουά με το καλύτερο ποδόσφαιρο από τότε.
Δεν ξέρω αν στην Ελλάδα μέσα στην γκρίνια και τη μελαγχολία συνειδητοποιεί ο κόσμος ότι εδώ στην Αυστρία και στην Ελβετία γράφεται Ιστορία. Οι λεπτές γραμμές ισορροπίας που υπάρχουν ανάμεσα στους Ευρωπαίους πια στο ποδόσφαιρο επιτρέπουν τις ανατροπές πιο εύκολα από παλιά. Και σε ένα άθλημα στο οποίο το Τσάμπιονς Λιγκ «στραγγαλίζει» τη χαρά του παιχνιδιού, είναι αισιόδοξο να βλέπουμε τα ίδια αστέρια να παίζουν ανοικτά και να ευχαριστιούνται την μπάλα σε αυτή τη διοργάνωση. Ο φόβος της αποτυχίας είναι μικρότερος σε ένα Euro από ό,τι στο Μουντιάλ. Και οι ομάδες δεν έχουν γκέμια από τους προπονητές, ακριβώς διότι οι περισσότεροι θα φύγουν έπειτα από τη διοργάνωση οπότε ευχαριστιούνται που είναι εδώ και δεν νιώθουν την πίεση που υπάρχει στους συλλόγους. Εξαιρέσεις φυσικά και υπήρξαν, όπως η δική μας Εθνική με τον υπερσυντηρητισμό του Ρεχάγκελ, αλλά γενικά οι προπονητές άφησαν τους παίκτες να δείξουν τα χαρακτηριστικά της ράτσας τους.
Το ποδόσφαιρο ήταν το πρώτο προϊόν που υπέστη την παγκοσμιοποίηση με τις περισσότερες ομάδες εδώ και 15 χρόνια να παίζουν περίπου το ίδιο στυλ. Η Βραζιλία του 1994 έγινε πιο… ιταλική και από τους ίδιους τους Ιταλούς για να πάρει ένα Μουντιάλ, η Ολλανδία για χρόνια ξέχασε το συστατικό που την έκανε τόσο συμπαθή ανεξάρτητα των τίτλων που δεν κέρδισε, η Γαλλία έπαιξε φουλ επίθεση το 1998 και το 2000, αλλά πολύ συγκρατημένη άμυνα το 2006 για να πάει μακριά. Οι μικροί ψήλωσαν και δεν υπάρχουν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, πολλά γκολ ούτε στα προκριματικά πια. Η Τουρκία βγήκε τρίτη σε Μουντιάλ, η Κροατία το ίδιο, η Δανία πήρε το Euro και η Ελλάδα κατάφερε το ίδιο, αλλά έμοιαζε αδιανόητο το 2004. Τα μεγάλα τουρνουά πέρασαν από πολλά κύματα και όλο και πιο πολλά ματς κατέληγαν στα πέναλτι.
Και ξαφνικά το 2008, ήρθαν κάποιες ομάδες να μας θυμίσουν πώς ήταν κάποτε το ποδόσφαιρο. Η Ολλανδία του Φαν Μπάστεν πρώτη και καλύτερη, αλλά και η Τουρκία του Τερίμ, που ανέτρεψε καταστάσεις και απέδειξε ότι αν τολμάς κερδίζεις. Η Γερμανία του Λεβ με τα πολλά αμυντικά κενά τουλάχιστον από τη μέση και μπροστά πετάει φωτιές και χαίρεσαι να τη βλέπεις σε αντίθεση με την ομάδα του Φογκτς που έπαιξε σε δύο τελικούς το 1992 και το 1996 κατακτώντας το Κύπελλο μάλιστα τη δεύτερη φορά.
Η Ρωσία του Χίντινκ προδόθηκε από την άμυνά της στην πρεμιέρα με την Ισπανία, αλλά με την επιστροφή του Αρσάβιν έμοιαζε άλλη ομάδα. Τροφή για σκέψη η επισήμανση ότι της λείπουν ο Πογκρέμπνιακ και ο Ντενίσοφ. Πού θα έφτανε άραγε ο Χίντινκ με αυτούς; Οσο για την Ισπανία, το να βλέπεις αναπληρωματικούς τον Αλόνσο και τον Φάμπρεγκας είναι η απόδειξη της ποιότητας που διαθέτει. Αν αυτό θα της φτάσει κόντρα στους Ιταλούς κανείς δεν το ξέρει. Πάντως η ομάδα του Αραγονές ομόρφυνε το τουρνουά με την παρουσία της.
Οσο για την Πορτογαλία, παρά τον αποκλεισμό της έδειξε καλύτερα αγωνιστικά στοιχεία από ό,τι το 2004. Ο Σκολάρι αφήνει παρακαταθήκη μία νεανική ομάδα με μεγάλες δυνατότητες. Αν βρει το πορτογαλικό ποδόσφαιρο και έναν σέντερ φορ σαν τον Γκόμεζ της Πόρτο της δεκαετίας του ‘80 ή τον Νενέ που είχαν μπροστά στο Euro το 1984, η ώρα τους να πάρουν τίτλο ίσως να έρθει τα επόμενα χρόνια. Και αν ο Ρονάλντο σταθεί πραγματικά στο ύψος των απαιτήσεων. Γιατί καλύτερος Πορτογάλος και σε αυτό το Euro, όπως το 2004, ήταν ο Ντέκο. Αγνώριστος στην Μπαρτσελόνα, αλλά πάντα καθοριστικός στην εθνική ομάδα.
Τα καλά τουρνουά τα διαφοροποιούν από τα κακά κάποιοι παίκτες, κάποιες εκπλήξεις. Τα καλά τουρνουά όμως από τα αληθινά μεγάλα τα καθορίζουν τα αξέχαστα παιχνίδια. Και ήδη σε αυτό το Euro έχουμε τέσσερα με πέντε ματς που άνετα θα διεκδικούσαν θέση στο Τop 10. Με την εποποιία στον αγώνα Τσεχίας-Τουρκίας, αλλά και τη συγκλονιστική εμφάνιση των Ολλανδών στη νίκη με τους Γάλλους να είναι στην κορυφή της λίστας.