H ιδιότυπη συνωμοσία της σιωπής

Tα σύννεφα συνέχιζαν να πυκνώνουν πάνω από τον γαλλικό ουρανό εκείνο το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης (για τους ορθόδοξους), 1η Μάη 1986, και το αεράκι που ερχόταν από τις Αλπεις υπενθύμιζε πως χρειαζόσουν ακόμα ένα πουλόβερ γύρω από τους ώμους. Από το ξενοδοχείο μου, στην πλατεία Μπελκούρ, πήρα το μετρό με κατεύθυνση την περιοχή του Ζερλάν. Σε λιγότερο από μισή ώρα θα άρχιζε η συνέντευξη Τύπου και για κάποιον έμπειρο αυτός ο χρόνος πιθανόν να έμοιαζε με αιωνιότητα. Για έναν... ψαρωμένο, όμως, όπως εγώ ο χρόνος έμοιαζε να κυλά με αμείλικτο ρυθμό. Ηθελα να παραμυθιάσω τον εαυτό μου πως στα 23 μου χρόνια το να μεταδίδω δεύτερο ευρωπαϊκό τελικό αποτελούσε πρώτο βήμα αναγνώρισης της αξίας μου. Η πικρή αλήθεια, μεταξύ μας, ήταν πως, όπως και ένα χρόνο πριν στο Σεκεσφέρχερβαρ της Ουγγαρίας για το Βιντεότον – Ρεάλ, έτσι και τώρα ήταν αρκετή η ταλαιπωρία για να ταξιδέψει κάποιος καθιερωμένος συνάδελφος. Μόνο που στην περίπτωση της Λιόν δεν ήταν η απόσταση αλλά η ημερομηνία: Μεγάλη Παρασκευή 2 Μαΐου 1986, η μοναδική έως και σήμερα περίπτωση που ένας τελικός δεν θα γινόταν Τετάρτη. Το επερχόμενο Μουντιάλ στο Μεξικό ανάγκαζε την ΟΥΕΦΑ να συμπτύξει τις ημερομηνίες.

Φτάνοντας στο γήπεδο, έψαξα την κεντρική είσοδο. Ούτε ένα σημάδι για το πού θα έπρεπε να πας, ποια πόρτα θα έπρεπε να χτυπήσεις. Οι στιγμές αμηχανίας έρχονται στο μυαλό με ένα νοσταλγικό χαμόγελο. Αν σκεφτεί κανείς πως τότε ούτε καν τις συνθέσεις δεν σου έδιναν πριν αρχίσει ο αγώνας, τα τωρινά παιχνίδια στο Τσάμπιονς Λιγκ, με ακόμα και τον καθαρό χρόνο αγώνα στη στατιστική, μετατρέπουν σε… ανέκδοτο εκείνη την εποχή.

Οταν βρήκα τελικά άκρη, κατευθύνθηκα προς την αίθουσα που έγραφε απέξω –με το χέρι και με μαρκαδόρο γραμμένη η πινακίδα– πως εκεί θα γινόταν η συνέντευξη Τύπου. Παρόντες θα ήταν οι δύο προπονητές των φιναλίστ. Τα ετερόκλητα στην κορυφαία τους στιγμή! Από τη μία ο τεχνικός της Ατλέτικο Μαδρίτης (σημερινός ομοσπονδιακός στην Ισπανία), ο Λουίς Αραγονιές. Εκρηκτικός, όπως ήταν ως παίκτης. Δώδεκα χρόνια πριν, στις Βρυξέλλες, ένα δικό του γκολ-φάουλ έμοιαζε να χαρίζει στους «ροχιμπλάνκος» το Κύπελλο Πρωταθλητριών. Μέχρι που εμφανίστηκε ο Σβάρτσενμπεκ από τα 30 μέτρα, γλίτωσε την Μπάγερν στο τελευταίο λεπτό της παράτασης και στη ρεβάνς οι Βαυαροί έβαλαν την Ατλέτικο στα δίχτυα. Τώρα ο Αραγονιές ήταν προπονητής και έφερνε την ομάδα της καρδιάς του σ' έναν τελικό, αυτή τη φορά στο Κυπελλούχων.

Από την άλλη, ο βλοσυρός Βαλερί Λομπανόφσκι. Ανέκφραστος, υπολογιστής, απόμακρος. Ηδη το 1975 είχε φτιάξει την πρώτη ποδοσφαιρική μηχανή της Ντιναμό Κιέβου. Αυτός ήταν ο μαέστρος και ο Ολεγκ Μπλαχίν το πρώτο βιολί. Εντεκα χρόνια μετά, ο «Τσάρος» Ολεγκ ήταν στη δύση του. Το αστέρι του, όμως, έλαμπε ακόμα φωτεινό και ο Λομπανόφσκι το είχε να φωτίζει τους νέους αλλά ετερόφωτους ακόμα συμπαίκτες, όπως τον Ζαβάροφ, τον Ντεμανιένκο, τον Μπελάνοφ και τον Γιακοβένκο.

Λίγο πριν αρχίσει η συνέντευξη, με πλησίασε ο Μάρτιν Τάιλερ από την αγγλική τηλεόραση ITV. Μου συστήθηκε και με ρώτησε από πού είμαι. Σε λίγο στην παρέα προστέθηκε και ο Ολλανδός Κέες Γιάνσμα. Δύο δεκαετίες μετά, είμαστε οι μοναδικοί από εκείνο το μεσημέρι που ακόμα συναντιόμαστε σε διάφορα γήπεδα. Σε Τσάμπιονς Λιγκ, Μουντιάλ, Euro, Κύπελλα ΟΥΕΦΑ. Ο Τάιλερ είναι εδώ και 15 χρόνια ο κορυφαίος του SKY και ο Γιάνσμα ύστερα από χρόνια ως επικεφαλής του κρατικού ολλανδικού καναλιού ΝΟS δουλεύει στο συνδρομητικό Canal Plus και στην ομοσπονδία της χώρας για θέματα Τύπου έπειτα από προσωπική πρόσκληση του Μάρκο φαν Μπάστεν.

Πίσω στο 1986, όμως. Οι σχολιαστές από διάφορα μέρη είχαν πια φτάσει όταν ο (αείμνηστος) Βέλγος Ρικ ντε Σάντλερ γύρισε συνωμοτικά προς το μέρος μας. «Ποιος θα ρωτήσει για το περιστατικό του Τσερνομπίλ;». Αμηχανία. Ο Ολλανδός έγειρε μπροστά. Κοίταξε τον Ενιο Βιτάντσα, τον πολύπειρο Ιταλό σχολιαστή της RAI. «Ποιο Τσερνομπίλ;». Ανακούφιση. Υπήρχε κι άλλος που δεν ήξερε τι έλεγαν, άρα δεν ήμουν ο μόνος. Η έκπληξή μου όμως ήταν πως ξαφνικά και άλλοι κοιτούσαν με την ίδια απορία. Ο Αγγλος, ο Τούρκος, ο Γερμανός! Τότε ο Γάλλος Τιερί Ρολάν, άλλη εμβληματική φυσιογνωμία στον χώρο μας, έστρεψε το βλέμμα του και, κρατώντας την εφημερίδα, μας έδειξε ένα μικρό κομμάτι στην πρώτη σελίδα. Περίπου 250 λέξεις… Μιλούσε για την έκρηξη ενός αντιδραστήρα στην Ουκρανία, με φήμες που έκαναν λόγο για πολλούς νεκρούς!

Σαστίσαμε. Τι ήταν αυτό; Πώς δεν είχε πάρει έκταση; Πώς και δεν το έπαιζαν τα δελτία ειδήσεων; «Και πότε συνέβη;» ψέλλισε ο Γερμανός. «Πριν από τρεις μέρες. Το κρύβουν, αλλά δεν θα μπορέσουν για πολύ», ήταν τα λόγια του Ντε Σάντλερ. Την ώρα που τα λόγια του χάνονταν στο βάθος του μυαλού μου, ένας κοστουμαρισμένος κύριος της ΟΥΕΦΑ ανέβαινε στο πάνελ. Δίπλα του οι προπονητές και οι μεταφραστές. Πριν μιλήσει, ένας αξιωματικός του Σοβιετικού Στρατού, που καθόταν αγέρωχος δίπλα στην πόρτα, προχώρησε ζητώντας τον λόγο. Ηταν φανερό πως δεν μπορούσε κανείς να του το αρνηθεί! «Ο κύριος Λομπανόφσκι δεν θα ήθελε να σχολιάσει οτιδήποτε σχετικό με το ατυχές συμβάν του Τσερνομπίλ». Η φωνή του ακούστηκε ανατριχιαστική, βγαλμένη από ταινίες του Χόλιγουντ με θέμα τον Ψυχρό πόλεμο. Το μήνυμά του, όμως, ξεκάθαρο!

Ολη η υπόλοιπη συνέντευξη κύλησε σαν να μην έγινε ποτέ. Μέχρι το βράδυ είχαμε μάθει περισσότερα, κυρίως με τις πληροφορίες που ο καθένας μάζευε από τη χώρα του. Ολοι, εκτός από έναν! Εμένα! Σήμερα, 22 ακριβώς χρόνια μετά, ακούγεται σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας. Με τα δεκάδες κανάλια, τις εφημερίδες, το Ιντερνετ, το CNN, το SKY NEWS ένα τέτοιο γεγονός να μείνει κρυφό; Ούτε για μία ώρα! Τότε όμως η κυβέρνηση στην Ελλάδα αποφάσισε να μη... χαλάσει το Πάσχα του λαού. Και η κρατική τηλεόραση υπάκουσε φυσικά, αλλά και οι εφημερίδες έκαναν το ίδιο… Ολοι πήραν μέρος σε αυτή την ιδιότυπη συνωμοσία της σιωπής!

Το ματς συνέπιπτε με την περιφορά του Επιταφίου. Ετσι μεταδόθηκε το Μεγάλο Σάββατο το μεσημέρι σε μαγνητοσκόπηση. Ως αφελής, πιστεύοντας πως θα έκανε πάταγο αυτό που θα έδινα, ξεκινώντας τον πρόλογο ανέφερα την είδηση… τρομάρα μου! Μίλησα για το τραγικό συμβάν, είπα για την προσπάθεια των Σοβιετικών να καλύψουν το θέμα. Αθελά μου, αν το ματς ήταν ζωντανό, θα δημιουργούσα... κυβερνητική κρίση! Και αμφιβάλλω αν θα περνούσα ποτέ ξανά απέξω από τηλεοπτικό στούντιο! Το ότι το ματς ήταν μαγνητοσκοπημένο έδωσε τη λύση! «Εκοψαν» στην Αγία Παρασκευή όλο τον πρόλογο και η σύνδεση με το «Ζερλάν» ξεκίνησε με τη σέντρα! Η Ντιναμό Κιέβου, για την ιστορία, σε μία επίδειξη ποδοσφαίρου πολύ μπροστά για την εποχή εκείνη, διέλυσε τους Ισπανούς 3-0 στο ποδοσφαιρικό κύκνειο άσμα (με γκολ) του Μπλαχίν.

Επιστρέφοντας στην Αθήνα οριακά λίγο πριν από την Ανάσταση συνειδητοποίησα πως κανείς δεν ήξερε κάτι! Ο ταξιτζής, ο περιπτεράς, ο πατέρας μου, οι κολλητοί μου φίλοι! Οπως στους εφιάλτες που τρέχεις και είσαι πάντα στο ίδιο σημείο, ένιωθα σαν να μιλούσα άλλη γλώσσα. Πέρασαν ακόμα 48 ώρες για να πληροφορηθεί ο λαός αυτό που στην Ευρώπη γνώριζαν από μέρες! Μία αληθινή ιστορία που ακόμα και τώρα, 22 χρόνια μετά, όταν τη σκέφτομαι νιώθω έναν κόμπο στον λαιμό.