«Ας ελπίσουμε να μην καεί η κερκίδα…»: Σαν σήμερα η ασύλληπτη τραγωδία του Μπράντφορντ

Η τραγωδία του Χίλσμπορο είναι σίγουρα το πιο γνωστό δυστύχημα σε γήπεδο της Αγγλίας, όμως δεν είναι το πρώτο. Βλέπετε, τέσσερα χρόνια νωρίτερα, ένα άλλο βρετανικό γήπεδο είχε στιγματιστεί από δεκάδες θανάτους... Ο λόγος για το Valley Parade, έδρα της Μπράντφορντ, που μετέχει αυτή τη στιγμή στη League Two.

Ακριβώς πριν από 39 χρόνια, στις 11 Μαΐου του 1985, οι “bantams” είχαν γιορτή. Βλέπετε, είχαν εξασφαλίσει την κατάκτηση του τίτλου στη Third Division και μαζί την άνοδο στη Β’ κατηγορία.

Ο αγώνας με τη Λίνκολν για την 46η και τελευταία αγωνιστική έπαιζε τον ρόλο της φιέστας, με τον εμβληματικό Πίτερ Τζάκσον να σηκώνει την κούπα πριν τη σέντρα. Αυτό ήταν το πρώτο τρόπαιο της Μπράντφορντ μετά από 56 χρόνια, με αποτέλεσμα πάνω από 11.000 οπαδοί να βρεθούν στο Valley Parade. Σχεδόν διπλάσιοι από εκείνους που πήγαιναν συνήθως να δουν τη Σίτι...

Χτισμένο το 1886, το γήπεδο δεν ήταν και το πιο μοντέρνο της κατηγορίας, με την ξύλινη βασική του κερκίδα να χρήζει αντικατάστασης. Πράγματι, τις επόμενες εβδομάδες θα γίνονταν εργασίες προκειμένου να εκσυγχρονιστεί το Valley Parade, με την εν λόγω κερκίδα να αναμένεται να αντικατασταθεί από μία μεταλλική.

Όλα αυτά όμως αποδείχτηκαν μάταια. Ο θάνατος θα χτυπούσε βάναυσα την πόρτα της Μπράντφορντ, λίγα λεπτά πριν το ημίχρονο, κι ενώ δεν υπήρχε σκορ στο αδιάφορο, βαθμολογικά, ματς.



Κάτω από την ξύλινη κερκίδα υπήρχε ένα μεγάλο κενό, στο οποίο είχε συγκεντρωθεί ένας μεγάλος όγκος σκουπιδιών. Κατά καιρούς είχαν υπάρξει προειδοποιήσεις προς τους ιθύνοντες του κλαμπ, ωστόσο με τις εργασίες εκσυγχρονισμού να πλησιάζουν, όλα, υποτίθεται, θα διορθόνωνταν.

Λίγο πριν την ανάπαυλα λοιπόν, ο Τζον Χελμ, που έκανε την περιγραφή στην τηλεοπτική μετάδοση του αγώνα, παρατηρεί μία μικρή εστία φωτιά στο κεντρικό διάζωμα.

«Αυτή υποτίθεται πως θα ήταν μια μέρα γιορτής, ας ελπίσουμε να μην καεί η κερκίδα» είπε στη συνέχεια, την ώρα που οπαδοί άρχισαν να εγκαταλείπουν την κερκίδα. Η φωτιά άρχισε να φουντώνει αλλά για λίγα δευτερόλεπτα φαινόταν πως η κατάσταση είναι υπό έλεγχο.

Εκατοντάδες φίλαθλοι εκκένωσαν προς τον αγωνιστικό χώρο, με αστυνομικούς να προσπαθούν να συντονίσουν το χάος, την ώρα που προφανώς ο αγώνας είχε διακοπεί.

Λίγα λεπτά ήταν αρκετά για να γίνουν τα πράγματα πολύ χειρότερα. Οι φλόγες φούντωναν, την ώρα που πανικόβλητοι οπαδοί προσπαθούσαν να φτάσουν στο χορτάρι. Η σύγχυση ήταν εμφανής. Οπαδοί από άλλες κερκίδες, μη έχοντας καταλάβει τη σοβαρότητα της κατάστασης, τραγουδούσαν, άλλοι φαίνονταν να γελούν στην κάμερα μέσα από τον αγωνιστικό χώρο.



Άνθρωποι όλων των ηλικιών έτρεχαν για τη ζωή τους όσο όλόκληρη η κερκίδα είχε τυλιχτεί στις φλόγες. Σε λιγότερο από ένα πεντάλεπτο, πυκνοί, μαύροι καπνοί είχαν καλύψει το Valley Parade.

Η τηλεοπτική μετάδοση δεν σταμάτησε ούτε για δευτερόλεπτο, με τις σκηνές να είναι τρομακτικές. Άνθρωποι χωρίς τις αισθήσεις τους να σέρνονται στον αγωνιστικό χώρο από άλλους. Ένας άντρας μπήκε στον αγωνιστικό χώρο με το παλτό του τυλιγμένο στις φλόγες...

”Oh, the poor man, this is awful”, η φωνή του Χελμ πήγε να σπάσει. Ο άντρας ήταν ένας συνταξιούχος εργάτης, που θα κατέληγε στη συνέχεια από τα τραύματά του...

Υλικά από την στέγη του σκιάστρου του γηπέδου είχαν καταρρεύσει, πέφτοντας πάντω σε ανθρώπους που κάηκαν ζωντανοί πριν καν καταφέρουν να αφήσουν τις θέσεις τους. Η πυροσβεστική κατέφτασε στο σημείο μέσα σε τέσσερα λεπτά, όμως δεν πρόλαβε να κάνει πολλά.



Αφού κατέσβησε τη φωτιά, οι αρχές εργάστηκαν για δώδεκα ώρες, μέχρι τα ξημερώματα, προκειμένου να γίνει περισυλλογή νεκρών και παράλληλα αντιληπτό το μέγεθος της καταστροφής.

Συνολικά, 56 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Άλλοι κάηκαν ζωντανοί, στην κερκίδα ή στις εξόδους των θυρών, οι περισσότερες εκ των οποίων ήταν κλειστές. Άλλοι κατέληξαν από ασφυξία, κάποιοι ποδοπατήθηκαν στην προσπάθεια να γλιτώσουν. Πυροσβεστήρες δεν υπήρχαν, τους είχαν αφαιρέσει υπό τον φόβο βανδαλισμών... Πάνω από 250 άτομα τραυματίστηκαν, σε μια τραγική ημέρα για το Μπράντφορντ, το ποδόσφαιρο, την Αγγλία.

Όλα είχαν ξεκινήσει, σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά, από ένα τσιγάρο που δεν έσβησε σωστά και έπεσε στον τεράστιο όγκο σκουπιδιών που είχε συγκεντρωθεί κάτω από την καταραμένη κερκίδα. Ενδεικτικό το γεγονός ότι στα συντρίμμια, μετά την καταστροφή, βρέθηκε, μεταξύ άλλων, ένα κομμάτι από εφημερίδα του 1968...



Η τραγωδία του Valley Parade έφερε ριζοσπαστικές αλλαγές στους κανονισμούς ασφαλείας των βρετανικών γηπέδων. Τραγική ειρωνία, λίγες εβδομάδες αργότερα θα διαδραματιζόταν η τραγωδία του Χέιζελ. Λιγότερο από μια τετραετία μετά, θα ακολουθούσε το Χίλσμπορο.

Οι έρευνες που ακολούθησαν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η καταστροφή ήταν απόρροια ενός συνδυασμού παραγόντων. Ένα απαρχαιωμένο γήπεδο, ελλιπέστατα μέτρα ασφαλείας, μηδαμινή σχετική εκπαίδευση στους υπαλλήλους του γηπέδου. Ένα δυστύχημα, η κακιά η ώρα...

Πέρασαν 30 χρόνια για να έρθουν στο φως στοιχεία που συνέδεαν τον τότε πρόεδρο του κλαμπ, Στάφορντ Χέγκινμποθαμ, με άλλες οκτώ πυρκαγιές σε επιχειρήσεις του τα χρόνια πριν τη φωτιά στο Valley Parade. Ο Μάρτιν Φλέτσερ, που επιβίωσε της τραγωδίας αλλά είδε την οικογένειά του να ξεκληρίζεται στην πύρινη λαίλαπα, έγραψε το 2015 το βιβλίο με τίτλο «56» και άφησε αιχμές για τον τρόπο με τον οποίον διεξήχθη η έρευνα των αρχών το ’85.



Ο Σερ Όλιβερ Πόπλγουελ, που είχε αναλάβει τις έρευνες τότε, υπεραμύνθηκε των όσων έκανε, ισχυριζόμενος πως «και για 100 ημέρες να εξετάζαμε τα στοιχεία που είχαμε, θα καταλήγαμε στα ίδια συμπεράσματα. Αν ήξερα για τις φωτιές σε επιχειρήσεις του Χέγκινμποθαμ, θα είχα ζητήσει την αρωγή των αρχών. Δεν υπήρχε όμως κανένα στοιχείο για εμπρησμό».

Ο Πόπλγουελ, που ζει και βασιλεύει στα 97 του χρόνια, ήρθε αντιμέτωπος με αντιδράσεις όταν είπε για τις οικογένειες των θυμάτων του Χίλσμπορο ότι «θα έπρεπε να συμπεριφέρονται όπως οι συγγενείς των θυμάτων του Μπράντφορντ. Με μια ήσυχη αξιοπρέπεια, χωρίς θεωρίες συνομωσίας»...