Η μέρα που ο υπολογιστής νίκησε την ανθρώπινη σκέψη: Deep Blue - Γκάρι Κασπάροφ 1-0

Το ημερολόγιο έγραφε 10 Φεβρουαρίου 1996, όταν λάμβανε χώρα η εναρκτήρια «μάχη» μεταξύ του υπερπρωταθλητή του σκακιού Γκάρι Κασπάροφ, και του κατασκευασμένου από την ΙΒΜ ηλεκτρονικού υπολογιστή με το όνομα «Deep Blue». Έμελλε να είναι η μέρα που θα γραφόταν η πρώτη νίκη computer απέναντι σε εν ενεργεία παγκόσμιο πρωταθλητή σκακιού.



Ο Ρώσος σκακιστής είχε δώσει αρκετούς αγώνες απέναντι σε υπολογιστές μέχρι εκείνη τη στιγμή και είχε βγει σε όλους νικητής. Σε αυτό βέβαια υπήρχε κάποια εξήγηση, πέρα από την τεράστια διανοητική ικανότητα του Κασπάροφ:

Πριν ακριβώς 25 χρόνια, το 1996, η πληροφορική βρισκόταν σε διαρκή εξέλιξη και άνοδο, αλλά δεν είχε φτάσει ακόμα στις σημερινές κορυφές. Έτσι, η ανθρώπινη νοημοσύνη θεωρούνταν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούσε να βρίσκεται ένα βήμα πιο μπροστά από τον ηλεκτρονικό προγραμματισμό. Πεδίο για πρόσφορο παράδειγμα το παιχνίδι του σκακιού, στο οποίο ένας υπερ-ευφυής παίκτης (Κασπάροφ) είχε την ικανότητα να διαμορφώνει την στρατηγική του «διαβάζοντας» την σκακιέρα με πολύ πιο ιδιαίτερο και πολυπαραγοντικό τρόπο, ενώ το computer μπορούσε μεν να πραγματοποιήσει εκατομμύρια συνδυασμούς πριν από καθεμία κίνησή του, όχι όμως και να λειτουργήσει με στοιχεία ανθρώπινης νοημοσύνης. Έτσι, ήταν καταδικασμένο να «τσιμπάει» όταν του προσφερόταν ένα φαινομενικό πλεονέκτημα και δεν ήταν σε θέση να καταλάβει για παράδειγμα μια «μπλόφα» του αντιπάλου ή να πραγματοποιήσει το ίδιο μια τέτοια. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο σκακιστικός μύθος Γκάρι Κασπάροφ θεωρούνταν το φαβορί απέναντι στον «Deep Blue».

Στις 10 Φεβρουαρίου 1996, ωστόσο, ο «Deep Blue» κέρδισε το πρώτο ματς απέναντι στον Κασπάροφ (ο νικητής ολόκληρου του αγώνα κρινόταν στα έξι ματς), κάνοντας το 1-0. Ο μεγάλος Ρώσος νίκησε στα τρία από τα πέντε επόμενα ματς και ήταν ο τελικός νικητής με 4-2, ωστόσο εκείνο το 1-0 είχε θέσει τα θεμέλια για μια επανάσταση, η οποία θα ολοκληρωνόταν ένα χρόνο αργότερα και θα προκαλούσε τεράστιο θόρυβο παγκοσμίως.

Συγκεκριμένα, τον Μάιο του 1997 ξεκίνησε στη Νέα Υόρκη η ρεβάνς μεταξύ Deep Blue και Γκάρι Κασπάροφ, όπως την είχαν αιτηθεί οι υπεύθυνοι της ΙΒΜ μετά την ήττα του δημιουργήματός τους και την είχε αποδεχθεί ο Ρώσος.

Ο Deep Blue «κατέβηκε» στον αγώνα με πολύ μεγαλύτερο «εξοπλισμό», αφού από τους 1.000.000 συνδυασμούς που μπορούσε να κάνει στην πρώτη αναμέτρηση, πλέον είχε την ικανότητα για 2.000.000, με τη βοήθεια των 30 επεξεργαστών του. Ο Κασπάροφ δεν έδειξε να φοβάται από αυτό και μάλιστα «πήρε» το πρώτο ματς με ευκολία. Ελάχιστοι θα μπορούσαν να φανταστούν τη συνέχεια…

Στο δεύτερο ματς, ο Deep Blue πήρε τη νίκη απέναντι στον κορυφαίο σκακιστή όλων των εποχών, με κομβικό σημείο στο παιχνίδι μια κίνηση την οποία ο Ρώσος χαρακτήρισε «ανθρώπινη», όταν το computer δεν «τσίμπησε» στη μπλόφα του να θυσιάσει ένα πιόνι (ίππο) για να πάρει πλεονεκτική θέση και δεν το «έφαγε». Αυτή ήταν μια πρωτοφανής κίνηση, με ενδείξεις ανθρώπινης νοημοσύνης και ώθησε τον Κασπάροφ στο να εκφράσει ανοιχτά την άποψη πως η ΙΒΜ χρησιμοποιούσε την ώρα του αγώνα ανθρώπινη βοήθεια, ίσως και κάποιους από τους πρωταθλητές του σκακιού που είχε προσλάβει για να συμβάλουν στον προγραμματισμό του computer.



Κάτι τέτοιο δεν αποδείχτηκε ποτέ και με την ψυχολογία του Κασπάροφ να έχει πέσει στο ναδίρ μετά το 1-1, ο Deep Blue κέρδισε την παρτίδα των έξι ματς: με το σκορ στην ισοπαλία (2,5-2,5) έως και το πέμπτο ματς, ο υπολογιστής νίκησε στο έκτο και τελευταίο και κέρδισε τον αγώνα, με τρόπο και πάλι απολύτως… ανθρώπινο. Συγκεκριμένα, έκανε μια τολμηρή θυσία ίππου μόλις στην 7η κίνηση, ο Κασπάροφ υπέπεσε σε νέο λάθος και εν τέλει εγκατέλειψε το ματς στην 19η κίνηση, ύστερα από μόλις μία ώρα αγώνα.

Οι «καταγγελίες» του επί μία συνεχή 15ετία (1985-2000) παγκόσμιου πρωταθλητή περί ανθρώπινης παρέμβασης συνεχίστηκαν (δήλωσε πως ‘’με εξαπάτησαν’’ και ήταν ένα ‘’βρώμικο παιχνίδι’’), βρίσκοντας πάμπολλους συμμάχους και η αναμέτρηση μεταξύ computer και ανθρώπινης νοημοσύνης απέκτησε παγκόσμιες διαστάσεις, ξεφεύγοντας από τα όρια του αγώνα σκακιού. Ο Ρώσος υπερ-σκακιστής ζήτησε ρεβάνς, όμως η ΙΒΜ (της οποίας η φήμη εκτοξεύτηκε άμεσα και σε βάθος χρόνου η χρηματιστηριακή της αξία αυξήθηκε κατά 11,4 δισ. δολάρια) όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά μετά από λίγο καιρό αποσυναρμολόγησε τον «Deep Blue».

Σε κάθε περίπτωση, τα θεμέλια που μπήκαν στις 10 Φεβρουαρίου 1996 με το 1-0 του Deep Blue απέναντι στον Γκάρι Κασπάροφ είχαν φτάσει ήδη στον 35ο όροφο του ουρανοξύστη «Equitable Building» στο Μανχάταν , όπου πραγματοποιήθηκε η τελευταία αναμέτρησή τους με νικητή το computer.

Υ.Γ.1 Το 2003 ο Κασπάροφ τόλμησε να αντιμετωπίσει τα πιο εξελιγμένα μοντέλα των Deep Junior και X3D Fritz (με δυνατότητα υπολογισμού 3.000.000 κινήσεων το δευτερόλεπτο). Σε αμφότερες τις περιπτώσεις έφερε ισοπαλία (3-3 και 2-2).

Υ.Γ.2 Η ιστορία της αναμέτρησης Κασπάροφ - Deep Blue αποτέλεσε το περιεχόμενο της ταινίας «Game Over: Kasparov and the Machine, 2003» και του βιβλίου «Deep Thinκing», που γράφτηκε από τον σκακιστικό συγγραφέα και δημοσιογράφο Μιγκ Γκρίνγκαρντ.