Ο Αρης έρχεται πιο κοντά

Όπως αποδείχθηκε την περασµένη ?ευτέρα, είναι πιο εύκολο για τη NASA να διακρίνει τρεχούµενο νερό στην επιφάνεια του Αρη, 140 εκατοµµύρια χιλιόµετρα µακριά, παρά να αντέξει το βάρος των χιλιάδων επισκεπτών στη σελίδα της η ζωντανή εικόνα από τη συνέντευξη Τύπου «κολλούσε» κάθε λίγο από την υπερφόρτωση! Μικρό το κακό. Η σηµασία της είδησης προφανώς υπερκάλυψε τις τεχνικές ατέλειες και ο κόσµος πλέον χαµογελά µε ικανοποίηση, καθώς η πολυαναµενόµενη αποκάλυψη µπορεί να µην περιλάµβανε εικόνες µε πράσινα εξωγήινα πλάσµατα, αλλά στην ουσία ανοίγει την πόρτα για ένα όνειρο δεκαετιών: την πρώτη επίσκεψή µας στον Αρη.

Σε περίπτωση πάντως που τα νέα σάς φάνηκαν ήδη γνωστά, είναι επειδή πράγµατι η NASA είχε και στο παρελθόν εντοπίσει νερό στον Κόκκινο Πλανήτη. Η αµερικανική υπηρεσία γνώριζε ήδη για την ύπαρξη πάγων στους πόλους του, γνώριζε ότι υπάρχει νερό στο υπέδαφός του, αλλά επίσης θεωρούσε, λανθασµένα, ότι οι θερµοκρασίες στην επιφάνεια του Αρη δεν θα επέτρεπαν στο νερό να παραµείνει σε υγρή µορφή, πόσω µάλλον, όπως αποδείχθηκε, να κυλάει σε πλαγιές δηµιουργώντας ρυάκια. Αυτό, λοιπόν, που µάθαµε πριν από λίγες µέρες δεν ήταν ότι υπάρχει νερό, αλλά τρεχούµενο νερό στην επιφάνειά του. Και όπου υπάρχει τρεχούµενο νερό υπάρχει και ζωή. Θεωρητικά τουλάχιστον. Το σίγουρο είναι ότι µπορούµε να επωφεληθούµε εµείς: οι υδάτινοι πόροι επιτρέπουν, αν µη τι άλλο, την παραγωγή οξυγόνου και καυσίµων, έτσι ώστε οι µελλοντικοί αστροναύτες να µπορούν όχι µόνο να επισκεφτούν τον µακρινό πλανήτη, αλλά και να επιστρέψουν πίσω στη Γη. Ανεξάρτητα από τα καινούργια δεδοµένα, η πρώτη επανδρωµένη αποστολή στον Αρη είχε υπολογιστεί ότι θα ήταν εφικτό να πραγµατοποιηθεί κάποια στιγµή µετά τη δεκαετία του 2030. Η NASA εργαζόταν έτσι κι αλλιώς προς αυτή την κατεύθυνση. Μάλιστα, πριν από λίγες µέρες ξεκίνησε τον τέταρτο κύκλο του πειράµατος HI-SEAS, το οποίο αποτελεί κατά κάποιον τρόπο µια προσοµοίωση της ζωής ενός πληρώµατος που έχει βρεθεί στον Αρη. Εξι εθελοντές, τρεις άνδρες και τρεις γυναίκες, θα παραµείνουν για έναν ολόκληρο χρόνο στην καρδιά του ηφαιστείου Μάουνα Λόα στη Χαβάη, οφείλοντας να συµπεριφέρονται σαν να βρίσκονταν σε µια αληθινή αποστολή.

Θα µένουν σε ένα θόλο διαµέτρου 11 µέτρων και ύψους 6 µέτρων, από τον οποίο δεν θα επιτρέπεται να βγαίνουν παρά µόνο φορώντας τις ειδικές, διαστηµικές στολές τους. Πρόκειται για ένα τεστ κυρίως ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα, καθώς ο στόχος είναι να διαπιστωθεί πώς αντιδρούν τα µέλη µιας αποστολής σε αυστηρές συνθήκες αποµόνωσης, πώς διαχειρίζονται τα τρόφιµα και το νερό που έχουν στη διάθεσή τους, πώς αλληλεπιδρούν µεταξύ τους, πώς βιώνουν την ξαφνική αποµάκρυνση από το περιβάλλον τους και τους δικούς τους ανθρώπους. Το κόστος του προγράµµατος HI-SEAS δεν είναι ιδιαίτερα υψηλό (1,6 εκατ. δολάρια), µε το µπάτζετ που διαχειρίζεται η υπηρεσία για το 2015 να φτάνει τα 18 δισ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,5% του συνολικού προϋπολογισµού του αµερικανικού κράτους. Για την ιστορία να αναφέρουµε ότι τη δεκαετία του ’60, όταν κορυφωνόταν ο αγώνας µεταξύ Ηνωµένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ενωσης για το ποιος θα φτάσει πρώτος στο φεγγάρι, το αντίστοιχο ποσοστό είχε φτάσει ακόµη και στο 4,4%.

Από το 2016 τα χρήµατα της NASA αναµένεται να µειωθούν κατά µερικές εκατοντάδες εκατοµµύρια και µια πιθανή περικοπή είναι το ρόβερ Opportunity που εκτελεί διαδροµές πάνω στον Αρη από το 2004.

Θα παραµείνει όµως το πιο σύγχρονο και πιο εξελιγµένο Curiosity, το οποίο εξετάζει τη γεωλογία και τις περιβαλλοντικές συνθήκες του πλανήτη, στέλνοντάς µας ενίοτε και εντυπωσιακές φωτογραφίες. Οι πιο πρόσφατες, πριν από λίγες ηµέρες, προκάλεσαν ένα κύµα κωµικών συζητήσεων στο Ιντερνετ, καθώς κάποιοι διέκριναν «περίεργες» µορφές, από ιγκουάνα και ποντίκια µέχρι ένα αιωρούµενο κουτάλι ή ένα µικροσκοπικό άγαλµα του... Μπαράκ Οµπάµα.

Αλέ χωρίς ρετούρ

Ο κόσµος λατρεύει τις θεωρίες συνωµοσίας που αφορούν στη ζωή σε άλλους πλανήτες και αυτή η εµµονή εστιάζεται κυρίως στον Αρη. ?εν είναι τυχαίο ότι η λέξη «Αρειανός» χρησιµοποιείται σχεδόν µηχανικά για κάθε πιθανή εξωγήινη ύπαρξη. Αυτό συµβαίνει επειδή ο δεύτερος κοντινότερος στη Γη πλανήτης είναι αυτός που θυµίζει περισσότερο τον δικό µας κόσµο: εκτός από τις σχετικά «κανονικές» θερµοκρασίες και τα ανεκτά επίπεδα ατµοσφαιρικής πίεσης, µία µέρα στον Αρη διαρκεί µόλις 39 λεπτά περισσότερο από τη δική µας, σε αντίθεση, για παράδειγµα, µε µία µέρα στην Αφροδίτη που αντιστοιχεί σε 243 δικές µας. Με άλλα λόγια, εκεί θα υπάρχει, αν υπάρχει, κάποιας µορφής εξωγήινη ζωή και εκεί θα πάµε, ως κάτοικοι ή ως τουρίστες, αν ποτέ επιβεβαιωθούν τα µακρινά σενάρια των διαπλανητικών ταξιδιών.

Μερικά, ωστόσο, ίσως δεν είναι τόσο µακρινά. Οπως το περίφηµο Mars One, το πρότζεκτ του Ολλανδού επιχειρηµατία Μπας Λάνσντορπ, ο οποίος φιλοδοξεί να δηµιουργήσει την πρώτη ανθρώπινη αποικία στο ?ιάστηµα, κόντρα στις ενστάσεις της επιστηµονικής κοινότητας που θεωρεί το εγχείρηµα ουτοπικό, αλλά και σε λοιπές φωνές που κρίνουν αυτή την ιστορία ως µια επιχείρηση... αυτοκτονίας. Σύµφωνα πάντως µε το χρονοδιάγραµµα του Mars One, οι πρώτοι εθελοντές θα ανηφορίσουν προς την καινούργια τους κατοικία το 2026. «Θέλω να είµαι η πρώτη γυναίκα που θα γεννήσει στον Αρη», δήλωσε στην Daily Mail η Μάγκι Λιου, διδακτορική φοιτήτρια Αστροφυσικής, µία από τους συνολικά 202.586 ανθρώπους από όλο τον κόσµο που υπέβαλαν αίτηση συµµετοχής στο φιλόδοξο ταξίδι. Το εντυπωσιακό είναι ότι όλοι αυτοί (από τους οποίους µόνο οι 100 κρίθηκαν κατάλληλοι για την αποστολή) γνωρίζουν ότι το Mars One υπόσχεται το εισιτήριο του πηγαιµού και τη διαµονή, αλλά όχι και την επιστροφή στη Γη. Η ανταπόκριση του κόσµου αποδεικνύει ότι είναι ολοένα και περισσότεροι αυτοί που συµµερίζονται την επιθυµία του δισεκατοµµυριούχου επιχειρηµατία Ελον Μασκ, ο οποίος έχει δηλώσει ότι θα ήθελε να πεθάνει στον Αρη.?

Μόνος, εκατοµµύρια χιλιόµετρα µακριά?

Για ακόµη µία φορά, βέβαια, η επιστηµονική φαντασία προηγείται της πραγµατικότητας: «Ισως κάποτε θεσπιστεί ηµέρα εθνικού πένθους για µένα και η σχετική σελίδα στη Wikipedia θα λέει ότι “ο Μαρκ Γουάτνι είναι ο µοναδικός άνθρωπος που πέθανε στον Αρη”»: το απόσπασµα είναι από το µυθιστόρηµα «Ανθρωπος στον Αρη» του Αντι Γουάιρ, στο οποίο διαβάζουµε το ηµερολόγιο ενός αστροναύτη που προσπαθεί να επιβιώσει µόνος του στον Κόκκινο Πλανήτη, αφού η υπόλοιπη αποστολή τον εγκατέλειψε εκεί πιστεύοντας ότι ήταν νεκρός. Το βιβλίο έγινε παγκόσµιο µπεστ σέλερ (στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος) και αυτές τις µέρες προβάλλεται στις αίθουσες η κινηµατογραφική µεταφορά του, η «?ιάσωση», σε σκηνοθεσία Ρίντλεϊ Σκοτ, µε πρωταγωνιστή τον Ματ Ντέιµον και τη NASA σε ρόλο επιστηµονικού συµβούλου. Είναι µία από τις σπάνιες περιπτώσεις που µια ταινία (και ένα βιβλίο) δεν αντιµετωπίζει το ?ιάστηµα ως πεδίο µάχης µε εξωγήινα όντα, αλλά το προσεγγίζει αξιοποιώντας τις γνώσεις που έχουµε αποκτήσει. Στη «?ιάσωση» βέβαια δεν υπάρχει πουθενά νερό, παρά το ότι ο Σκοτ παραδέχτηκε ότι ήξερε εδώ και µήνες τη µεγάλη αποκάλυψη. Οχι εγκαίρως, όµως, ώστε να αλλάξει το σενάριο. Κατά τ’ άλλα, στην ιστορία υπάρχει µια δόση υπερβολής, όµως η λεπτοµερής περιγραφή και η τεκµηρίωση κάθε κίνησης του ήρωα µας πείθουν ότι αυτό που συµβαίνει δεν είναι τελικά τόσο απίθανο.

Αυτή η πιθανότητα, λοιπόν, συντηρεί τη φιλοδοξία του ανθρώπου να «κατακτήσει» το ?ιάστηµα και χορταίνει την ανικανοποίητη φύση µας, που απαιτεί να ξεπερνάµε διαρκώς τα όριά µας. Ισχύει, βέβαια, και κάτι άλλο. Η αποίκιση του Αρη είναι στο πίσω µέρος του µυαλού µας ένα, αν όχι το µοναδικό, σχέδιο διαφυγής. Η σταδιακή περιβαλλοντική φθορά της Γης ή ένας πυρηνικός πόλεµος µπορούν να θέσουν υπό απειλή, ανά πάσα στιγµή, τη βιωσιµότητα του πλανήτη µας. «Οι πρώτοι άνθρωποι που θα µεταναστεύσουν στον Αρη είναι η καλύτερή µας ελπίδα για να επιβιώσει το ανθρώπινο είδος», γράφει στο βιβλίο του «How We’ll Live on Mars» ο καταξιωµένος Αµερικανός δηµοσιογράφος σε θέµατα επιστήµης Στέφαν Πέτρανεκ. Προβλέπει, µάλιστα, ότι θα δούµε την πρώτη εξωγήινη αποικία τα επόµενα 20 χρόνια. Πριν αρχίσει, όµως, αυτή η συζήτηση, ίσως πρέπει πρώτα να βεβαιωθούµε αν µπορούµε να φτάσουµε µέχρι εκεί: το ποσοστό των αποτυχηµένων αποστολών στον Κόκκινο Πλανήτη φτάνει στο 50%. Οι επιστηµονικές ανακαλύψεις ανοίγουν την όρεξη της ανθρωπότητας, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι θεωρίες περί άµεσης µετανάστευσης ανήκουν ακόµα στη σφαίρα της επιστηµονικής φαντασίας. Το ταξίδι στον Αρη ήρθε λίγο πιο κοντά την περασµένη εβδοµάδα, αλλά εξακολουθεί να είναι τόσο µακρινό όσο ακούγεται: ένα ταξίδι στον Αρη.

Πηγή: kathimerini.gr