Ιστορικά ναυάγια στη διαδρομή φυσικού αερίου Ελλάδας - Ιταλίας

Να λοιπόν που το φυσικό αέριο, εκτός από πηγή ενέργειας, χρησιμεύει και ως ...πηγή αρχαιολογικών ευρημάτων. Στο διάστημα 11 - 17 Μαΐου διενεργήθηκε από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, αρχαιολογικός έλεγχος στην προβλεπόμενη όδευση του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας – Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ, στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της νήσου Κέρκυρας και Παξών, με σημαντικές αποκαλύψεις.

Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε σε όλο το μήκος του αγωγού εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, καλύπτοντας μία έκταση περίπου 200 τ. χλμ., σε μέγιστο βάθος 1400μ. και έως τα όρια της "Ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης" με την Ιταλία. Η έρευνα διεξήχθη με την υποστήριξη του Ω/Κ ΑΙΓΑΙΟ και με τη χρήση ηχοβολιστικών πλευρικής σάρωσης και υποβρύχιων τηλεκατευθυνόμενων οχημάτων.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, εντοπίσθηκαν και ελέγχθηκαν 12 στόχοι, από τους οποίους τρεις αποδείχθηκαν ότι ήταν αρχαία και ιστορικά ναυάγια.

Το πρώτο ονομάσθηκε ΠΟΣΕΙΔΩΝ 1 και εντοπίσθηκε σε βάθος 1180μ. Πρόκειται για ναυάγιο ρωμαϊκών χρόνων (πρώτη εκτίμηση του 3ου αι. μ.Χ.), από το οποίο ανελκύθηκαν δύο στόμια αφρικανικών αμφορέων, διαφορετικών τύπων, καθώς και ένα μαρμάρινο αγγείο ύψους 30 εκ. Από την κινηματογράφηση του ναυαγίου φαίνονται αμφορείς, μαγειρικά σκεύη, τουλάχιστον δύο άγκυρες, μέρος από το έρμα του πλοίου και ίχνη από το σκαρί του πλοίου.

Το δεύτερο ναυάγιο, ονομάσθηκε ΠΟΣΕΙΔΩΝ 2, εντοπίσθηκε σε βάθος 1375μ. και πρόκειται μάλλον για ναυάγιο πλοίου της ίδιας περιόδου με το προηγούμενο. Από το ναυάγιο σώζονται αμφορείς, πινάκια, μαγειρικά σκεύη, καθώς και διάφορα μεταλλικά αντικείμενα, μέρος από το έρμα και πιθανώς το σκαρί του πλοίου. Από το ναυάγιο δεν ανελκύθηκαν αντικείμενα, λόγω της δυσκολίας αποκόλλησής τους από το λασπώδη πυθμένα.

Το τρίτο ναυάγιο, ΠΟΣΕΙΔΩΝ 3, εντοπίσθηκε σε βάθος 1260μ. και πρόκειται για πλοίο μάλλον νεώτερων χρόνων πιθανώς 17ου-18ου αι. Από το πλοίο σώζεται το σκαρί του, οι σιδερένιες άγκυρες, μαγειρικά και αποθηκευτικά σκεύη και αγγεία (οινοχόες με εφυάλωση, πιάτα, πινάκια, χύτες, κ.λπ.).

Αξίζει να σημειωθεί, ότι η πρώτη αυτή έρευνα βαθέων υδάτων, που διεξάγεται στην θαλάσσια περιοχή του βορείου Ιονίου, αποδεικνύει την μεγάλη συχνότητα διέλευσης πλοίων από την περιοχή, ήδη από την αρχαιότητα. Τα τρία ναυάγια, που εντοπίσθηκαν είναι τα βαθύτερα εντοπισμένα αρχαία ναυάγια της Μεσογείου, μέχρι σήμερα. Η συγκεκριμένη έρευνα αφενός εντόπισε και σε αυτά τα βάθη ίχνη συρόμενων δικτύων, που συχνά προκαλούν καταστροφές σε μη εντοπισμένα ναυάγια, και αφετέρου κατέρριψε τη θεωρία ότι τα αρχαία εμπορικά πλοία έπλεαν πολύ κοντά στις ακτές.

Την επί τόπου διεύθυνση της έρευνας από την πλευρά της ΕΕΑ είχε ο καταδυόμενος αρχαιολόγος Δρ. Δημ. Κουρκουμέλης.

Στην έρευνα, σημαντική ήταν η συμβολή και η συνεργασία του πληρώματος του Ω/Κ ΑΙΓΑΙΟ και των επιστημονικών ομάδων του ΕΛΚΕΘΕ. Το σύνολο της δαπάνης της έρευνας καλύφθηκε από τον φορέα του έργου, ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ.


Επιμέλεια: Δημήτρης Μπαλής