Η ιδιότυπη συνωμοσία της σιωπής

Τα σύννεφα συνέχιζαν να πυκνώνουν πάνω από τον γαλλικό ουρανό εκείνο το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης (για τους ορθόδοξους), 1η Μάη του 1986, και το αεράκι που ερχόταν από τις Αλπεις υπενθύμιζε πως χρειαζόσουν ακόμη ένα πουλόβερ γύρω από τους ώμους. Από το ξενοδοχείο μου στην πλατεία Μπελκούρ πήρα το μετρό με κατεύθυνση την περιοχή του Ζερλάν. Σε λιγότερο από μισή ώρα θα άρχιζε η συνέντευξη Τύπου και για κάποιον έμπειρο αυτός ο χρόνος πιθανόν να έμοιαζε αιωνιότητα. Για έναν... ψαρωμένο, όμως, όπως εγώ ο χρόνος έμοιαζε να κυλά με αμείλικτο ρυθμό.

Ηθελα να παραμυθιάσω τον εαυτό μου πως στα 23 μου χρόνια το να μεταδίδω κιόλας έναν ακόμη (τον δεύτερο της καριέρας μου) ευρωπαϊκό τελικό αποτελούσε βήμα αναγνώρισης της αξίας μου. Η πικρή αλήθεια, μεταξύ μας, ήταν πως όπως και ένα χρόνο πριν στο Σεκεσφέρχερβαρ της Ουγγαρίας για το Βιντεότον - Ρεάλ έτσι και τώρα, ήταν αρκετή ταλαιπωρία για να ταξιδέψει κάποιος καθιερωμένος συνάδελφος. Μόνο που στην περίπτωση της Λιόν δεν ήταν η απόσταση, αλλά η ημερομηνία: Μεγάλη Παρασκευή 2 Μαΐου 1986, η μοναδική έως και σήμερα περίπτωση που ένας τελικός δεν θα γινόταν Τετάρτη. Το επερχόμενο Μουντιάλ στο Μεξικό ανάγκαζε την ΟΥΕΦΑ να συμπτύξει τις ημερομηνίες.

Φτάνοντας στο γήπεδο έψαξα την κεντρική είσοδο. Ούτε ένα σημάδι για το πού θα έπρεπε να πας, ποια πόρτα θα έπρεπε να χτυπήσεις. Οι στιγμές αμηχανίας που ένιωθα έρχονται στο μυαλό με ένα νοσταλγικό χαμόγελο. Αν σκεφτεί κανείς πως τότε ούτε καν τις συνθέσεις δεν σου έδιναν πριν αρχίσει ο αγώνας, τα τωρινά παιχνίδια στο Τσάμπιονς Λιγκ, με ακόμη και τον καθαρό χρόνο αγώνα στη στατιστική, μετατρέπουν σε... ανέκδοτο εκείνη την εποχή. Κάθε φορά που βρίσκομαι στο Ζερλάν θυμάμαι εκείνο το απόγευμα με νοσταλγία αλλά και χαμογελώ με το πόσο άλλαξαν τα πάντα.

Οταν βρήκα τελικά άκρη, κατευθύνθηκα προς την αίθουσα που έγραφε απέξω -με το χέρι και με μαρκαδόρο γραμμένη η πινακίδα- πως εκεί θα γινόταν η συνέντευξη Τύπου. Παρόντες θα ήταν οι προπονητές των φιναλίστ. Τα ετερόκλητα στην κορυφαία τους στιγμή! Από τη μία ο τεχνικός της Ατλέτικο Μαδρίτης, Λουίς Αραγονιές. Εκρηκτικός, όπως ήταν ως παίκτης. Δώδεκα χρόνια πριν, στις Βρυξέλλες, ένα δικό του γκολ-φάουλ έμοιαζε να χαρίζει στους «ροχιμπλάνκος» το Κύπελλο Πρωταθλητριών. Μέχρι που εμφανίστηκαν ο Σβάρτσενμπεκ από τα 30 μέτρα γλίτωσε την Μπάγερν στο τελευταίο λεπτό της παράτασης, πριν οι Βαυαροί να βάλουν στον επαναληπτικό την Ατλέτικο στα δίχτυα. Τώρα ο Αραγονιές ήταν προπονητής και έφερνε την ομάδα της καρδιάς του σε έναν ακόμη τελικό. Τώρα στο Κυπελλούχων.

Από την άλλη, ο βλοσυρός Βαλερί Λομπανόφσκι. Ανέκφραστος και απόμακρος. Ηδη το 1975 είχε φτιάξει την πρώτη ποδοσφαιρική μηχανή της Ντιναμό Κιέβου. Αυτός ήταν ο μαέστρος και ο Ολεγκ Μπλαχίν το πρώτο βιολί. Εντεκα χρόνια μετά, ο «τσάρος» Ολεγκ ήταν στη δύση του. Το αστέρι του, όμως, έλαμπε ακόμη φωτεινό. Ο Λομπανόφσκι το είχε να φωτίζει τους νέους αλλά ετερόφωτους ακόμη συμπαίκτες, όπως τον Ζαβάροφ, τον Ντεμανιένκο, τον Μπελάνοφ και τον Γιακοβένκο.

Λίγο πριν αρχίσει η συνέντευξη με πλησίασε ο Μάρτιν Τάιλερ από την αγγλική τηλεόραση ITV. Μου συστήθηκε και με ρώτησε από πού είμαι. Σε λίγο στην παρέα προστέθηκε και ο Ολλανδός Κέες Γιάνσμα. Δυόμισι δεκαετίες μετά είμαστε οι μοναδικοί από εκείνο το μεσημέρι που ακόμη συναντιόμαστε σε διάφορα γήπεδα. Σε Τσάμπιονς Λιγκ, Μουντιάλ, Euro. Ο Τάιλερ είναι εδώ και 18 χρόνια ο κορυφαίος του SKY και ο Γιάνσμα, έπειτα από χρόνια ως επικεφαλής του κρατικού ολλανδικού καναλιού ΝΟS, δουλεύει και στο συνδρομητικό Canal Plus. Πίσω στο 1986, όμως. Οι σχολιαστές από διάφορα μέρη είχαν πια φτάσει όταν ο (αείμνηστος) Βέλγος Ρικ ντε Σάντλερ γύρισε συνωμοτικά προς το μέρος μας. «Ποιος θα ρωτήσει για το περιστατικό του Τσέρνομπιλ;».

Αμηχανία. Ο Ολλανδός έγειρε μπροστά. Κοίταξε τον Ενιο Βιτάντσα, τον πολύπειρο Ιταλό σχολιαστή της RAI. «Ποιο Τσέρνομπιλ;». Ανακούφιση. Υπήρχε κι άλλος που δεν ήξερε τι έλεγαν, άρα δεν ήμουν ο μόνος. Η έκπληξή μου, όμως, ήταν πως ξαφνικά και άλλοι κοιτούσαν με την ίδια απορία. Ο Αγγλος, ο Τούρκος, ο Γερμανός! Τότε ο Γάλλος Τιερί Ρολάν, άλλη εμβληματική φυσιογνωμία στον χώρο μας, έστρεψε το βλέμμα του και κρατώντας την εφημερίδα μάς έδειξε ένα μικρό κομμάτι στην πρώτη σελίδα. Περίπου 250 λέξεις. Μιλούσε για την έκρηξη ενός αντιδραστήρα στην Ουκρανία, με φήμες που έκαναν λόγο για πολλούς νεκρούς!

Σαστίσαμε. Τι ήταν αυτό; Πώς δεν είχε πάρει έκταση; Πώς και δεν το έπαιζαν τα δελτία ειδήσεων; «Και πότε συνέβη;», ψέλλισε ο Γερμανός. «Πριν από τρεις μέρες. Το κρύβουν, αλλά δεν θα μπορέσουν για πολύ», ήταν τα λόγια του Ντε Σάντλερ. Την ώρα που τα λόγια του χάνονταν στο βάθος του μυαλού μου, ένας κουστουμαρισμένος κύριος της ΟΥΕΦΑ ανέβαινε στο πάνελ. Δίπλα του οι προπονητές και οι μεταφραστές. Πριν μιλήσει, ένας αξιωματικός του Σοβιετικού Στρατού που καθόταν αγέρωχος δίπλα στην πόρτα προχώρησε ζητώντας τον λόγο. Ηταν φανερό πως δεν μπορούσε κανείς να του το αρνηθεί! «Ο κύριος Λομπανόφσκι δεν θα ήθελε να σχολιάσει οτιδήποτε σχετικό με το ατυχές συμβάν του Τσέρνομπιλ». Η φωνή του ακούστηκε ανατριχιαστική, βγαλμένη από ταινίες του Χόλιγουντ με θέμα τον Ψυχρό Πόλεμο. Το μήνυμά του, όμως, ξεκάθαρο!

Ολη η υπόλοιπη συνέντευξη κύλησε σαν να μην έγινε ποτέ. Μέχρι το βράδυ είχαμε μάθει περισσότερα, κυρίως με τις πληροφορίες που ο καθένας μάζευε από τη χώρα του. Ολοι εκτός από έναν! Εμένα! Σήμερα, 25 ακριβώς χρόνια μετά, ακούγεται σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας. Με τα δεκάδες κανάλια, τις εφημερίδες, το Ιντερνετ, το CNN, το SKY NEWS ένα τέτοιο γεγονός να μείνει κρυφό; Ούτε για μία ώρα! Οπως έγινε με τη Φουκουσίμα πριν από λίγες εβδομάδες, όταν είδαμε ακόμη και έκρηξη σε ζωντανή σύνδεση! Τότε, όμως, ήταν... μεσαίωνας τηλεοπτικά. Η κυβέρνηση στην Ελλάδα είχε αποφασίσει να μη... χαλάσει το Πάσχα του λαού. Και η κρατική τηλεόραση υπάκουσε φυσικά, ενώ και οι εφημερίδες έκαναν το ίδιο. Ολοι είχαν μερίδιο σε αυτή την ιδιότυπη συνωμοσία της σιωπής!

Το ματς συνέπιπτε με την περιφορά του Επιταφίου. Ετσι μεταδόθηκε το Μεγάλο Σάββατο το μεσημέρι σε μαγνητοσκόπηση. Ως αφελής, πιστεύοντας πως θα έκανε πάταγο αυτό που θα έδινα ξεκινώντας τον πρόλογο, ανέφερα την είδηση! Μίλησα για το τραγικό συμβάν, είπα για την προσπάθεια των Σοβιετικών να καλύψουν το θέμα. Αθελά μου, αν το ματς ήταν ζωντανό, θα δημιουργούσα... κυβερνητική κρίση! Και αμφιβάλλω αν θα περνούσα ποτέ ξανά απέξω από τηλεοπτικό στούντιο! Το ότι το ματς ήταν μαγνητοσκοπημένο έδωσε τη λύση! «Εκοψαν» στην Αγία Παρασκευή όλο τον πρόλογο και η σύνδεση με το «Ζερλάν» ξεκίνησε με τη σέντρα! Η Ντιναμό Κιέβου, για την ιστορία, σε μία επίδειξη ποδοσφαίρου πολύ πριν από την εποχή της, διέλυσε τους Ισπανούς 3-0 στο ποδοσφαιρικό κύκνειον άσμα (με γκολ) του Μπλαχίν.

Επιστρέφοντας στην Αθήνα οριακά λίγο πριν από την Ανάσταση συνειδητοποίησα πως κανείς δεν ήξερε κάτι! Ο ταξιτζής, ο περιπτεράς, ο πατέρας μου, οι κολλητοί μου φίλοι! Οπως στους εφιάλτες που τρέχεις και είσαι πάντα στο ίδιο σημείο, ένιωθα σαν να μιλούσα άλλη γλώσσα. Περασαν ακόμη 48 ώρες για να πληροφορηθεί ο λαός αυτό που στην Ευρώπη γνώριζαν από μέρες! Μία αληθινή ιστορία που ακόμη και τώρα, ένα τέταρτο του αιώνα μετά, τη σκέφτομαι και νιώθω έναν κόμπο στον λαιμό.

Σημείωση: το κείμενο στην αρχική του μορφή δημοσιεύτηκε το 2008 στο βιβλίο του Χρήστου Σωτηρακόπουλου που έγινε μπεστ σέλερ «Παιχνίδι χωρίς όρια» από τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ.