Τα στατιστικά δεν μας λένε πάντα την αλήθεια

Γράφει ο Χρήστος Σωτηρακόπουλος

Εχω ξαναγράψει ότι διαφωνώ με την αλόγιστη χρήση της στατιστικής στο ποδόσφαιρο. Και μία συνέντευξη του τεχνικού διευθυντή της ΟΥΕΦΑ, του πολύπειρου Σκωτσέζου Αντι Ρόξμπορο, έρχεται να συνηγορήσει υπέρ αυτής της άποψης. «Κατά τη διάρκεια μιας τηλεοπτικής μετάδοσης ενός ποδοσφαιρικού αγώνα παρουσιάζονται στατιστικά της αναμέτρησης, όπως, για παράδειγμα, η απόσταση που έχει διανύσει ένας ποδοσφαιριστής. Οι τηλεθεατές τα εκτιμούν, αλλά τα στατιστικά δεν λένε πάντα την αλήθεια. Μπορεί να έχει τρέξει κάποιος σε ολόκληρο το γήπεδο, χωρίς όμως να έχει καταφέρει κάτι. Στο Euro 2008 η Ισπανία έτρεξε τα λιγότερα χιλιόμετρα από όλες τις υπόλοιπες εθνικές ομάδες, όμως ένα μεγάλο πλεονέκτημα που είχε είναι ότι ανάγκαζε τους αντιπάλους της να τρέχουν συνεχώς και να κυνηγούν την μπάλα. Το ίδιο έκανε και στη Νότιο Αφρική», λέει ο τεχνικός διευθυντής της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας.

Πού βοηθούν τα στατιστικά των χιλιομέτρων μέσα στο γήπεδο; Μόνο στο να αντιληφθούν οι προπονητές το επίπεδο της φυσικής κατάστασης των παικτών τους. «Αν κάποιος τρέχει πολλά χιλιόμετρα σε έναν αγώνα, όπως ο Εσιέν, ο Καμπιάσο, ο Μεϊρέλες, σε περίπτωση που το κοντέρ δεν γράψει 12-14 χλμ., τότε αυτό είναι δείγμα ότι δεν βρίσκεται σε τοπ φόρμα», λέει ο Ρόξμπορο. Και εξηγεί, επίσης, αυτό που έχω πει πάρα πολλές φορές πως είναι το μεγάλο λάθος στο ποδόσφαιρο σε σύγκριση με το μπάσκετ: «Υπάρχουν πάσες και πάσες. Η σίγουρη πρώτη πάσα στην άμυνα είναι αναγκαία, όμως δεν έχει την αξία οποιασδήποτε άλλης σε άλλο χώρο του γηπέδου. Αν προσπαθήσεις να κάνεις τη δημιουργική πάσα, τότε το ποσοστό επιτυχημένων μεταβιβάσεων μπορεί να είναι χαμηλότερο».

Ο Ρόξμπορο διευκρίνισε και τι εννοούμε αβίαστη λάθος πάσα: «Μόνο εκείνη που κάποιος ουσιαστικά "πουλάει" την κατοχή μπάλας χωρίς πίεση. Σε αυτό έχουμε ακόμα και στην ΟΥΕΦΑ κάποιους που το εκτιμούν λάθος. Δεν είναι λάθος πάσα όταν κάποιος έψαξε πίσω από την άμυνα να βρει τον σέντερ φορ».

Οταν κάποτε, πριν από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, ο Βαλερί Λομπανόφσκι μίλησε πρώτος, λέγοντας «ομάδα που κάνει παραπάνω από 15 λάθη είναι αδύνατο να νικήσει», κάποιοι απόρησαν. Εννοούσε αβίαστα λάθη.

Γιατί αν δούμε στατιστικά σε ελληνικό παιχνίδι, τότε διαβάζουμε εξωφρενικούς αριθμούς εξήντα και εβδομήντα λαθών! Καλό είναι ο (μόνος αληθινά σωστός σε αυτόν τον δύσκολο ρόλο) Κώστας Γαλάνης και η ομάδα του να το προσέξουν, γιατί αλλοιώνεται και η αληθινή αξία της επιστήμης της στατιστικής.

Ο Ρόξμπορο κάνει λόγο ακόμα για ένα βασικό εργαλείο, που είναι η στατιστική του καθαρού χρόνου σε σχέση με τα φάουλ και όχι μόνο η κατοχή της μπάλας που, όπως έλεγε και ο Ρίνους Μίχελς, έχει σημασία μόνο αν σου δείξει κάποιος σε ποια σημεία του γηπέδου συμβαίνει. «Αν ένα ματς έχει πολλά φάουλ, άρα και πολλές διακοπές, δεν έχει ροή. Αυτό βοηθάει τις κακές ομάδες, ενώ ο πολύς καθαρός χρόνος πάντα δίνει ένα αβαντάζ στην καλύτερη ομάδα». Οσο για την αποτελεσματικότητα μιας ομάδας, ο τεχνικός διευθυντής της ΟΥΕΦΑ δεν πείθεται από στατιστικές του τύπου «ένα γκολ κάθε δέκα επιθέσεις», γιατί απλούστατα, όπως λέει, όλα είναι συνάρτηση του αγωνιστικού προσώπου μιας ομάδας και της τακτικής της, αλλά υπάρχει ένα στοιχείο που δεν αγνοείται: όποια ομάδα προηγηθεί σε διεθνές επίπεδο έχει κάνει το μεγάλο βήμα για να νικήσει: «Στο Euro 2008 υπήρξαν μόνο τέσσερις αναμετρήσεις στις οποίες η νικήτρια ομάδα βρέθηκε πίσω στο σκορ και κατάφερε να το ανατρέψει. Η Τουρκία το έκανε δύο φορές απέναντι στις Ελβετία και Τσεχία, η Ισπανία με αντίπαλο την Ελλάδα και η Γερμανία κόντρα στην Τουρκία στον ημιτελικό της διοργάνωσης», λέει ο Ρόξμπορο και εξηγεί: «Δεν είναι τυχαίο. Στο Τσάμπιονς Λιγκ της σεζόν 2008-2009 το 64% των αναμετρήσεων είχε νικήτρια την ομάδα που προηγήθηκε στο σκορ και το 2009-2010 είχαμε περίπου το ίδιο ποσοστό».

?στόσο, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας πως σε σημαντικά ματς των νοκ άουτ είχαμε ανατροπές, όπως στη νίκη της Ιντερ με την Μπαρτσελόνα, της Μπάγερν με τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ή της Γιουνάιτεντ με τη Μίλαν. Αυτές ήταν οι εξαιρέσεις και όχι ο κανόνας και, όπως είπαμε, τα στατιστικά δεν μας λένε πάντα την αλήθεια.

Το δίλημμα «posession or position»

Οσο για το αν είναι αλήθεια πως μια ομάδα όσο περισσότερους επιθετικούς έχει στο γήπεδο τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχει να κερδίσει, η απάντηση του τεχνικού διευθυντή της ΟΥΕΦΑ ξαφνιάζει: «Οχι, είναι μύθος. Στην πρώτη επίσημη αναμέτρηση στο ποδόσφαιρο, το 1872, οι Αγγλοι αγωνίζονταν με οκτώ επιθετικούς και οι Σκωτσέζοι με έξι, αλλά το παιχνίδι έληξε 0-0», τονίζει ο Αντι Ρόξμπορο.

Το συμπέρασμα είναι πως ακόμα και αν παίζουν 14 από τους 20 ποδοσφαιριστές στην επίθεση, δεν σημαίνει πως θα μπουν πολλά γκολ. «Δεν παίζει ρόλο το σύστημα, αλλά ο τρόπος με τον οποίο το χρησιμοποιείς. Στο 4-4-2 μπορεί να έχεις αρνητικό αποτέλεσμα αν η αμυντική σου τετράδα δεν προωθείται ποτέ και έχεις μπροστά τους δύο κόφτες που δεν δημιουργούν παιχνίδι. Πρέπει να κάνεις διάκριση ανάμεσα σε μια ομάδα που έχει την κατοχή και σε μια που αμύνεται. Αν μια ομάδα χρησιμοποιεί το 4-3-3, τότε θα μπορεί να επιτίθεται με πέντε ή ακόμη και έξι παίκτες, αν ένας στόπερ προωθείται».

Και όλη η κουβέντα, λέγαμε και πριν από ένα μήνα, μετά το τέλος του Μουντιάλ μετατοπίζεται πια στο δίλημμα «possesion or position», δηλαδή κατοχή μπάλας ή τοποθέτηση μέσα στον αγωνιστικό χώρο με σκοπό να πάρεις μπάλα και να βγεις γρήγορα μπροστά.

Tο άρθρο του Χρήστου Σωτηρακόπουλου δημοσιευτηκέ στο φυλλο της Sportday 01/09/2010