Το γκολ που του έσωσε τη ζωή

Μπορεί ένα γκολ να σώσει μια ζωή; Και πόση σημασία μπορεί να έχει για την υπερηφάνεια ενός μικρού έθνους το να νικήσει τον μεγάλο του αδελφό; Να αισθανθεί ανώτερό του έστω και για λίγο; Το 1974 ήταν η χρονιά που θα έβρισκαν απάντηση όλα αυτά τα ερωτήματα. Ή τουλάχιστον θα διαμόρφωναν τις προϋποθέσεις για να αλλάξει στο μέλλον η ζωή πολλών από τους πρωταγωνιστές ενός παιχνιδιού.

Στο Αμβούργο έπαιζαν για τον τρίτο και τελευταίο αγώνα του ομίλου στο Μουντιάλ η Δυτική και η Ανατολική Γερμανία. Οι διοργανωτές του τουρνουά Δυτικοί, με σταρ τον Μπεκενμπάουερ, τον Μίλερ, τον Μπράιτνερ και τον Μάγερ, είχαν δύο νίκες (1-0 με τη Χιλή και 3-0 με την Αυστραλία), αλλά οι αποδοκιμασίες προς τους παίκτες στο ματς με τους Αυστραλούς είχε εξοργίσει τον «Κάιζερ» Φραντς.

Ολοι περίμεναν την εθνική ομάδα, πρωταθλήτρια Ευρώπης το '72 και με βάση την Μπάγερν που μόλις είχε πάρει το πρώτο της Κύπελλο Πρωταθλητριών, να κουβαλήσει την ταμπέλα του φαβορί για το τρόπαιο. Οι Ανατολικοί ζούσαν σ' ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον. Ο τεχνικός της ομάδας, Γκέοργκ Μπούσχνερ, οδηγούσε ένα παλιό Τράμπαντ. Το ίδιο και όλοι οι παίκτες της αποστολής.

Η εταιρεία που το κατασκεύαζε (η κρατική Ζάκσερινγκ) ήταν ο μόνος χορηγός της εθνικής ομάδας, σε αντίθεση με τους πέντε χορηγούς των Δυτικών! Το δίπορτο Τράμπαντ (που εμφανίζεται και στο εξώφυλλο του δίσκου των U2 «Achtung baby» του 1991) είχε μηχανή 600 κυβικών. «Ηθελα να αγοράσω ένα πιο γρήγορο αμάξι, αλλά ο προπονητής επέμενε να μην το κάνω, επειδή ήθελε να μας προστατεύσει», δήλωσε χρόνια αργότερα ο Μάρτιν Χόφμαν, μέλος εκείνης της εθνικής των Ανατολικογερμανών. «Και κοιτάζοντας πίσω στον χρόνο, καταλαβαίνω πως είχε δίκιο. Ημασταν νέοι και η ταχύτητα ίσως να μας στοίχιζε», συμπληρώνει.

Οι Ανατολικοί είχαν ετοιμάσει επί χρόνια την ομάδα για το ραντεβού στο Μουντιάλ. Η κλήρωση τους έφερε το μπόνους της συνάντησης με τους Δυτικούς. Το 1972 στο Μόναχο είχαν φτάσει στον μικρό τελικό του Ολυμπιακού ποδοσφαιρικού τουρνουά. Ομως αυτή η χρονιά ήταν ο στόχος τους. Ηδη το άγνωστο στο ευρύ κοινό Μαγδεμβούργο είχε στείλει μηνύματα, νικώντας τη Μίλαν του Ριβέρα 2-0 στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων.

«Πολλοί μας θεωρούσαν μέτριους παίκτες, αλλά αυτή ήταν η ευκαιρία μας να τους δείξουμε πόσο λάθος έκαναν», θυμάται ο Βόλφραμ Λέβε, ένας ακόμα από τους άσους του '74 για την Ανατολική Γερμανία. Η ακριβής ονομασία που οι δύο κυβερνήσεις των χωρών προτιμούσαν ήταν για τους μεν Δυτικούς το «Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας» και για τους Ανατολικούς το «Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας».

Πολλοί έχουν αναφερθεί σε αυτό το ματς της 22ας Ιουνίου 1974 ως μία ανάγκη των Ανατολικών να κερδίσουν για το σύστημα. «Αυτά είναι ανοησίες», διαφωνεί ο Βόλφγκανγκ Σέγκουιν. «Θέλαμε τη νίκη για εμάς, για τον ποδοσφαιρικό εγωισμό μας, όπως και για τον προπονητή, που μας είχε βοηθήσει πολύ», δήλωσε το 2006 σε μία εκπομπή της ZDF στη διάρκεια του Μουντιάλ.

Το ματς έμοιαζε μ' ένα καλό φιλικό παιχνίδι! «Θέλαμε να νικήσουμε, αλλά δεν είχαμε κάτι εναντίον των Δυτικών», θυμάται ο αρχηγός της Ανατολικής Γερμανίας, Μπερντ Μπρανς. «Ισως τελικά να τους κάναμε και χάρη, γιατί πέσαμε εμείς πάνω στην Ολλανδία και τη Βραζιλία, ενώ εκείνοι τους απέφυγαν», συνεχίζει.

Με τη Δυτική Γερμανία να μην μπορεί να βρει τον ρυθμό της και το ματς καρφωμένο στο 0-0, ο κόσμος άρχισε να φωνάζει ρυθμικά το όνομα του Γκίντερ Νέτσερ. Ο σταρ της κατάκτησης του Euro δύο χρόνια νωρίτερα είχε πληρώσει την κόντρα του με τον Μπεκενμπάουερ και δεν χρησιμοποιήθηκε στα δύο πρώτα παιχνίδια. Ο Χέλμουτ Σεν, βλέποντας την αγανάκτηση του πλήθους, του έδωσε εντολή να ζεσταθεί. «Ηξερα πως ήταν λάθος μου να μπω σ' ένα τέτοιο ματς. Οι υπόλοιποι έμοιαζαν σαν να ήθελαν να χάσουν», είπε χρόνια αργότερα ο Νέτσερ, που έγινε πετυχημένος επιχειρηματίας με εταιρεία τηλεοπτικών δικαιωμάτων στην Ελβετία.

Εκείνα τα λίγα λεπτά στο τερέν του Αμβούργου θα ήταν η 22η συμμετοχή του στην εθνική και η μοναδική σε Μουντιάλ. Αν και αργότερα η Δυτική Γερμανία κατέκτησε τον τίτλο, ο ίδιος δεν υπάρχει σχεδόν σε καμία φωτογραφία να πανηγυρίζει με το Κύπελλο. «Δεν ένιωθα μέλος αυτή της ομάδας και δεν βοήθησα σε κάτι ώστε να αισθάνομαι πρωταθλητής κόσμου», ήταν τα λόγια του.

Η νίκη των Ανατολικών σ' εκείνο το ιστορικό ματς ήρθε με ένα γκολ του σέντερ φορ του Μαγδεμβούργου Γιούργκεν Σπαρβάσερ, 13 λεπτά πριν από το τέλος. Μία μπαλιά, ένα λάθος της άμυνας, μία προσποίηση στον Μάγερ και πλασέ στο κενό τέρμα. Η κραυγή «TOR! TOR! TOR!» (που σημαίνει γκολ στα γερμανικά) έβγαινε άναρθρα από το στόμα του. Με το τέρμα αυτό έγινε λαϊκός ήρωας και όπου πήγαινε, για χρόνια, τον επευφημούσαν. Αυτό του έσωσε τη ζωή τη νύχτα που διέφυγε στη Δύση, το 1980.

«Την ώρα που είχα περάσει τα σύρματα, με σταμάτησε ένας νεαρός φρουρός. Του φώναξα να μη ρίξει και του είπα το όνομά μου. Εριξε το φως πάνω μου. Δίστασε για λίγο, αλλά τελικά πυροβόλησε δύο φορές στον αέρα. Μετά μου έκανε νόημα να φύγω!», εξιστορεί και δακρύζει. Με την αποσκίρτησή του δεν συμφωνεί ο Μπρανς. «Απορώ γιατί έπρεπε να φύγει, αφού είχε καλή δουλειά και αξιοπρεπή ζωή. Αλλά δική του επιλογή ήταν και αφού αυτό αποφάσισε, δικό του θέμα», συμπλήρωσε.

Για τη Δυτική Γερμανία η ήττα ήταν η πλατφόρμα για να ξεκινήσει η αντεπίθεση για την κατάκτηση του τίτλου. Οι Ανατολικοί βίωσαν την απόλυτη στιγμή της καριέρας τους, αλλά όταν επέστρεψαν δεν είδαν κόσμο στους δρόμους. Μόνο μία σεμνή τελετή, στην οποία τους απονεμήθηκε το βραβείο «Πρωταθλητή», που έδινε το καθεστώς του Εριχ Χόνεκερ στους Ολυμπιονίκες.

Δύο χρόνια μετά, η ίδια ομάδα κατέκτησε στο Μόντρεαλ το χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο, νικώντας τους Πολωνούς. Ενα μετάλλιο που, όμως, δεν σήμαινε κάτι για όσους είχαν ζήσει τη βραδιά του Αμβούργου. Ο αμυντικός Κουρμπγιουβάιτ εξιστορεί πως «τίποτα δεν συγκρινόταν με τη νίκη επί της Δυτικής Γερμανίας». Και συμπληρώνει, απονέμοντας τα εύσημα στον Μπούσχνερ, «ήταν τόσο καλός τεχνικός όσο τα ονόματα της Δύσης. Ηταν πολύ ωραία εποχή».

Οι δύο ομάδες ξαναβρέθηκαν για φιλανθρωπικό σκοπό το 2005 στο Μόναχο, στο πλαίσιο της προβολής του Μουντιάλ που θα γινόταν στην Ενωμένη Γερμανία. Ο Φραντς Μπεκενμπάουερ κάλεσε προσωπικά όλους τους πρώην Ανατολικογερμανούς στη διοργάνωση του 2006 και κανόνισε να τους δοθούν έξτρα εισιτήρια για όποιο ματς ήθελαν. «Τώρα είμαστε μία χώρα και θέλουμε μία ομάδα να νικήσει.

Ο Μπάλακ είναι ένας από εμάς, αφού γεννήθηκε στην ανατολική πλευρά», είπε ο Σέγκουιν στους δημοσιογράφους στο Μουντιάλ το 2006. Μετά άνοιξε την πόρτα του αυτοκινήτου του, μιας ολοκαίνουργιας Mercedes, και απομακρύνθηκε στους πολυσύχναστους δρόμους της Φρανκφούρτης. Το παλιό Τράμπαντ είναι πια συλλεκτικό κομμάτι. Και οι καιροί άλλαξαν δραματικά από τις 22 Ιουνίου 1974.