Ολυμπιάδα και Παγκόσμιο Κύπελλο. Μα καλά, τι έχει η Βραζιλία;

Μετά την ψηφοφορία της ΔΟΕ, που έδωσε τους Ολυμπιακούς στο Ρίο, πήρα κάποια mail φίλων που με ρωτούσαν αφενός μεν αν επιτρέπεται κάτι τέτοιο και αφετέρου τι παραπάνω έχει η Βραζιλία από άλλες χώρες που διεκδίκησαν τις διοργανώσεις. Σε ό,τι αφορά το πρώτο ερώτημα, δεν υπάρχει κάποιος κανόνας του Διεθνούς Δικαίου που να επιτρέπει ή να απαγορεύει την ανάθεση της διοργάνωσης αυτών των δύο μεγαλύτερων αθλητικών συναντήσεων παγκοσμίως. Αλλωστε, οι όροι υποβολής των υποψηφιοτήτων διαμορφώνονται από τη ΔΟΕ και τη ΦΙΦΑ και τα κριτήρια επιλογής είναι σε ορισμένα σημεία κοινά, αλλά εκείνα που υπερισχύουν είναι η προβολή και η οικονομική πτυχή των διοργανώσεων.

Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ερώτημα, η Βραζιλία όντως έχει κάτι που δεν είχαν οι άλλες χώρες που διεκδικούσαν τις διοργανώσεις. Εχει τις Βραζιλιάνες. Και τους Βραζιλιάνους ποδοσφαιριστές, που είναι από τα μεγαλύτερα εξαγώγιμα «προϊόντα» της χώρας. Ομως το μεγάλο πλεονέκτημα της Βραζιλίας είναι η τεράστια αγορά της και η αναπτυξιακή δυναμική της, κάτι που σημαίνει μεγάλες επιχειρηματικές ευκαιρίες για επενδύσεις και κέρδη. Οι χορηγοί θα κερδίσουν με την προβολή των προϊόντων τους, οι κατασκευαστές με την εμπλοκή τους στη δημιουργία, τη βελτίωση ή και την επέκταση των υποδομών σε μια αγορά της οποίας το μέγεθος αγνοούμε.

Για όσους δεν γνωρίζουν ή δεν έχουν μια σαφή εικόνα της έκτασης της χώρας, αν βρισκόταν στην Ευρώπη, η κορυφή της θα ήταν στο Λονδίνο και η άκρη της –σε μια ευθεία– θα έφτανε σχεδόν στη Βαγδάτη. Σήμερα η Βραζιλία έχει τη δέκατη ισχυρότερη οικονομία του κόσμου και υπολογίζεται ότι το 2016 θα έχει φτάσει στην 5η θέση. Σε μια χώρα με πληθυσμό που ξεπερνά τα 170 εκατομμύρια, ο πληθυσμός των νέων κάτω των 18 φτάνει τα 65 εκατομμύρια, ενώ η «χώρα της σάμπας» είναι η πρώτη στη χρήση του Διαδικτύου σε όλο τον κόσμο. Αυτό το τελευταίο λέει πάρα πολλά πράγματα για το μέλλον, αν το συνδυάσετε με τα δρώμενα στην Αγγλία, που το παιχνίδι της εθνικής τους μεταδίδεται μόνο μέσω Διαδικτύου. Οι Βραζιλιάνοι με Ολυμπιακούς και Παγκόσμιο Κύπελλο κάνουν άνοιγμα στον κόσμο και φροντίζουν να εκμεταλλευτούν όσο μπορούν τα πλεονεκτήματα της χώρας τους.

Η φθηνή εργασία –δηλαδή κάργα εκμετάλλευση– θα είναι ένα από αυτά τα «πλεονεκτήματα» σε μια χώρα που υπάρχει και μεγάλη φτώχεια. Βλέπετε, το νέο δόγμα οικονομικής ανάπτυξης στον ανεπτυγμένο κόσμο είναι το jobless development –ανάπτυξη με ανεργία– και στη Βραζιλία να είστε σίγουροι ότι η κατανομή του πλούτου που θα δημιουργηθεί θα είναι ανισομερής όσο δεν παίρνει. Η Βραζιλία έχει πρώτο στόχο την αμερικανική ήπειρο. Εχει μόνο μία ώρα διαφορά με τη Βόρεια Αμερική –πράγμα που παίζει ρόλο στις τηλεοπτικές μεταδόσεις– και οι μισοί από τα 5 εκατομμύρια 200 χιλιάδες τουρίστες που επισκέφθηκαν τη χώρα το 2008 προέρχονταν από άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Αυτά, σε γενικές γραμμές, είναι κάποια από τα δημογραφικά-οικονομικά στοιχεία της Βραζιλίας, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανάθεση των διοργανώσεων. Μόνο να σκεφτεί κάποιος τους αρχικούς προϋπολογισμούς των δύο διοργανώσεων, φαντάζομαι ότι θα βγάλει συμπεράσματα. Για τους Ολυμπιακούς ο προϋπολογισμός υπολογίζεται γύρω στα 60 δισ. δολάρια, ενώ για το Παγκόσμιο Κύπελλο ξεπερνά τα 42 δισ. δολάρια. Ολα αυτά με σημερινές τιμές και χωρίς υπερβάσεις. Και βέβαια, σε όλα αυτά δεν μπορούν να υπολογιστούν οι οικονομικές επιπτώσεις που θα έχουν στην ανάπτυξη της χώρας οι νέες υποδομές που θα δημιουργηθούν και η τεράστια προβολή. Πόσο μεγάλη προβολή; Διαβάστε λίγο στη διπλανή στήλη...

Μουντιάλ και προβολή

Δεν υπάρχει άλλο ομαδικό άθλημα στον πλανήτη που να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον του ποδοσφαίρου. Από την πολική ζώνη μέχρι τη Γη του Πυρός το σκηνικό είναι πάντα το ίδιο. Οι διαφορές αφορούν μόνο τους τόπους. Μία μπάλα, 22 παίκτες, ένας διαιτητής, δύο βοηθοί και λίγοι ή πολλοί φίλαθλοι. Οι κανόνες, ίδιοι για όλους. Πριν από έξι χρόνια μια έρευνα που έκανε η FIFA, η παγκόσμια ομοσπονδία ποδοσφαίρου, έφερε στο προσκήνιο εντυπωσιακά νούμερα.

Ενάμισι εκατομμύριο ποδοσφαιρικοί σύλλογοι παγκοσμίως και 250 εκατομμύρια ενεργοί ποδοσφαιριστές. Για πολλές χώρες της Αφρικής δεν υπήρχαν στοιχεία, αλλά είναι σαφές ότι το ποδόσφαιρο είναι το ταχύτερα αναπτυσσόμενο άθλημα στη μαύρη ήπειρο. Γι' αυτόν τον λόγο, άλλωστε, το Μουντιάλ θα γίνει του χρόνου στη Νότιο Αφρική. Τα νούμερα, λοιπόν, της έρευνας της ΦΙΦΑ είναι μεγαλύτερα και δείχνουν το τεράστιο ενδιαφέρον που παρουσιάζει το άθλημα. Αυτά, όμως, για τους αθλητές. Τι γίνεται με τους φιλάθλους;

Αν παρατηρήσει κανείς τα νούμερα των τηλεθεατών που είχαν τα παραδοσιακά ντέρμπι της γηραιάς ηπείρου, ίσως αρχίσει να αντιλαμβάνεται πόσα εκατομμύρια φίλαθλοι θα βρίσκονται μπροστά στους τηλεοπτικούς δέκτες στη διάρκεια του Μουντιάλ. Τα μεγάλα ντέρμπι του αγγλικού πρωταθλήματος μεταδίδονται σε 180 χώρες. Το περσινό ντέρμπι ανάμεσα σε Μπάρτσα και Ρεάλ με την «εξάρα» το είδαν 174 χώρες, ενώ τα μεγάλα ντέρμπι του Καμπιονάτο τα βλέπουν 140 χώρες τουλάχιστον.

Με τηλεοπτικούς όρους, το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου είναι μακράν η κορυφαία αθλητική διοργάνωση. Μεγαλύτερη ακόμα και από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Κάθε τέσσερα χρόνια σε κάθε νέο Μουντιάλ καταρρίπτονται όλα τα ρεκόρ. Η συνολική τηλεθέαση του Μουντιάλ της Γερμανίας έφτασε τα 37,5 δισεκατομμύρια τηλεθεατές, τους αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου που έγινε το 2002 σε Κορέα και Ιαπωνία τους παρακολούθησαν –συνολικά και τους 64– περίπου 35 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ενώ το 1998 στη Γαλλία τους παρακολούθησαν 33,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι.

Ενα νούμερο που είναι σχεδόν τριπλάσιο από τα 13,5 δισεκατομμύρια τηλεθεατές που συγκέντρωσαν οι αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1986 στο Μεξικό. Ακολούθησαν οι αγώνες του Μουντιάλ της Ιταλίας το 1990 με 26,7 δισεκατομμύρια τηλεθεατές και οι αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου που έγινε στις ΗΠΑ το 1994 με 32,1 δισεκατομμύρια τηλεθεατές. Το γεγονός ότι ο πληθυσμός της Γης είναι κάτι παραπάνω από 6 δισεκατομμύρια φανερώνει ότι οι φίλαθλοι παρακολούθησαν όχι μόνο ένα, αλλά αρκετά παιχνίδια των διοργανώσεων.

Καλά η προβολή. Με τα χρήματα τι γίνεται;

Ο πολύ μεγάλος αριθμός τηλεθεατών και οι ώρες τηλεοπτικής μετάδοσης καθιστούν το Παγκόσμιο Κύπελλο ένα πολύ ακριβό τηλεοπτικό γεγονός. Οπου υπάρχει μεγάλη τηλεθέαση υπάρχει και μεγάλο ενδιαφέρον των διαφημιστών να αγοράσουν τηλεοπτικό χρόνο για τους πελάτες τους. Το 1987 η ΦΙΦΑ, που έχει τα τηλεοπτικά δικαιώματα του Μουντιάλ, αποφάσισε να πουλήσει τα δικαιώματα των διοργανώσεων των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 1990, του 1994 και του 1998 σε μια σύμπραξη δημόσιων-κρατικών τηλεοράσεων.

Τα τηλεοπτικά δικαιώματα του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1990 πουλήθηκαν για 95 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα, του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1994 για 110 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα και του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1998 για 135 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα. Σύνολο και για τα τρία Μουντιάλ, 340 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα. Οι συγκρίσεις με το κόστος των κατοπινών διοργανώσεων προκαλούν πονοκέφαλο. Το κόστος των τηλεοπτικών δικαιωμάτων για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2002 έφθασε το 1 δισ. 300 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα, τέσσερις δηλαδή φορές περισσότερο από το συνολικό κόστος και των τριών Μουντιάλ που προηγήθηκαν, ενώ σε ελβετικά φράγκα το Μουντιάλ του 2006 έφτασε τα 2 δισ. και γι' αυτό του 2010 υπολογίζονται στα 2,6 δισ. Για το 2014 τα νούμερα, αν υπολογιστεί και το Διαδίκτυο, θα είναι πολύ μεγαλύτερα.