Πώς ο Γκομέλσκι απέφυγε τους... πεζοναύτες

Φάληρο, Κυριακή 14 Ιουνίου 1987. Οι εύστοχες βολές του Αργύρη Καμπούρη στέφουν πρωταθλήτρια Ευρώπης την ελληνική Εθνική ομάδα. Ο προπονητής των ηττημένων Σοβιετικών, ο Αλεξάντερ Γκομέλσκι, δυσκολεύεται να κρύψει τον εκνευρισμό του. Είχε αναλάβει πάλι την «κόκκινη αρμάδα», έπειτα από το διάλειμμα του 1985 και 1986. Επιχείρησε να αποκαταστήσει την ενδεδειγμένη ισορροπία ανάμεσα στο ταλέντο και την οργάνωση, την πρωτοβουλία και την πειθαρχία. Τον δυσκόλεψε όμως η απουσία των Σαμπόνις και Μπελοστένι κάτω από τα καλάθια και η συνακόλουθη επιστράτευση του δυσκίνητου, παρωχημένου Τσατσένκο.

Πικρή η ήττα, αλλά στο Ευρωμπάσκετ του '87 οι Σοβιετικοί αποκόμισαν δύο κέρδη που θα επενεργούσαν ένα χρόνο αργότερα. Ποια ήταν αυτά; Πρώτον, η ανάδειξη ενός ακόμη εξαιρετικού παίκτη, του Μαρτσουλιόνις. Δεύτερον, η σχετικά άνετη (100-93) νίκη επί των Γιουγκοσλάβων, έστω και δίχως τη συνδρομή των Σαμπόνις - Μπελοστένι. Μολονότι ο αγώνας έγινε στην πρεμιέρα της διοργάνωσης και η έκβασή του δεν καθόρισε κάτι, έγινε φανερό πως οι Σοβιετικοί πάλι έκοβαν τον βήχα των άσπονδων αντιπάλων τους.

Σεούλ, 1988: πανευτυχής ο Γκομέλσκι… ίπταται, πέφτει στα χέρια των παικτών του κι αυτοί τον στέλνουν πάλι στον αέρα. Οι Σοβιετικοί έχουν κερδίσει το δεύτερο χρυσό μετάλλιό τους στην ιστορία των Ολυμπιακών τουρνουά μπάσκετ και το πρώτο αδιαμφισβήτητο. Το αμφισβητήσιμο το κατέκτησαν -ή αν προτιμάτε, το «έκλεψαν»- το 1972, στο Μόναχο, με προπονητή τον Κοντράσιν. Ακόμη συζητείται το εάν καλώς ή κακώς δόθηκαν στους Σοβιετικούς εκείνα τα τρία τελευταία δευτερόλεπτα που αξιοποίησε ο Μπέλοφ, επιτυγχάνοντας το νικητήριο καλάθι στον τελικό με τις ΗΠΑ. Στη Σεούλ, όμως, ο θρίαμβος της «κόκκινης αρμάδας» ήταν καθαρός και μεγάλος.

Μεγάλο φαβορί στη Σεούλ φάνταζαν οι Αμερικανοί. Η ομάδα τους, με Ρόμπινσον, Κόουλς, Μάνινγκ (κ.α.) υπερείχε εκείνης που είχε θριαμβεύσει στο Μουντομπάσκετ του ’86. Τα προγνωστικά ήθελαν δεύτερο φαβορί, έστω και με ελαφρύ προβάδισμα έναντι των Σοβιετικών, τους διψασμένους Γιουγκοσλάβους. Εδειχναν πια αρκετά ώριμοι κι από αστέρια, άλλο τίποτε: Ντράζεν Πέτροβιτς, Κούκοτς, Πάσπαλιε, Ζντοβτς, Βράνκοβιτς, Ντίβατς, Ράτζα. Στην πρώιμη φάση του τουρνουά οι «πλάβι» επικράτησαν των Σοβιετικών -για πρώτη φορά έπειτα από έξι ήττες- και μάλιστα, με 13 πόντους διαφορά. Πολλοί, τότε, έβγαλαν βιαστικά συμπεράσματα.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του Ολυμπιακού τουρνουά στη Σεούλ, η ομάδα της ΕΣΣΔ έδειξε όλα τα «στοιχεία Γκομέλσκι». Ικανή να τρέξει, αλλά όταν χρειαζόταν να αποδώσει και καλό κοντρόλ μπάσκετ. Καλή άμυνα αλλά κι εκρηκτικότητα. Οργάνωση και φαντασία.

Για τις ανάγκες κάθε αγώνα –ή και κάθε στιγμής του ίδιου ματς- η ομάδα του Γκομέλσκι διέθετε την κατάλληλη συνταγή. Πάνω από όλα, όμως, διέθετε σιγουριά -την εξασφάλιζε η «αλεπού». Με βασικούς κινητήριους μοχλούς τους Μαρτσουλιόνις, Βολκόφ, Σαμπόνις, οι Σοβιετικοί επικράτησαν στον ημιτελικό των ΗΠΑ 82-76. Στον τελικό κονταροχτυπήθηκαν με τους «πλάβι».

Εδωσαν ρεσιτάλ άμυνας στο πρώτο μέρος και στο δεύτερο έκαναν… πλάκα (76-63).
Η εποχή των «πλάβι» θα άρχιζε να ανατέλλει ένα χρόνο αργότερα. Κατέκτησαν, επιτέλους, πανευρωπαϊκή πρωτιά στο Ζάγκρεμπ. Τότε, το 1989, δεν καθόταν στον πάγκο των Σοβιετικών η «αλεπού», ούτε είχαν τον ίδιο ενθουσιασμό οι κορεσμένοι –και βολεμένοι με τα νέα τους συμβόλαια- παίκτες της «κόκκινης αρμάδας». Επειδή όμως με τους Σοβιετικούς οι «πλάβι» ένιωθαν απερίγραπτη ανασφάλεια, πανηγύρισαν έξαλλα το τρίποντο του Φάνη, που έστειλε στον τελικό τη δική μας ομάδα κι όχι τον κακό τους δαίμονα.

Εξι διαφορετικοί προπονητές είχαν αναλάβει τους «πλάβι» κατά τα έτη 1981-1989. Μέχρι το 1984, ένας ανά διοργάνωση! Τάνιεβιτς (Ευρωμπάσκετ ’81), Ζεράβιτσα (Μουντομπάσκετ ’82), Ντιέντρια (Ευρωμπάσκετ ’83) Νόβοσελ (Ολυμπιακοί ’84). Στα έτη 1985-87 η δουλειά ανατέθηκε στον Τσότσις και στη συνέχεια στον… τυχερό Ιβκοβιτς, που θα μεσουρανούσε στη μετα-ΕΣΣΔ εποχή. Γιατί, άραγε, κανείς τους δεν κατόρθωσε να δώσει κάποιο τρόπαιο στους «πλάβι», μέχρι το... λυτρωτικό ’89; Διότι, απλούστατα, τότε κυκλοφορούσε η «αλεπού». Οι Γιουγκοσλάβοι διέθεταν πολλούς καλούς προπονητές, αλλά κανέναν επιπέδου Γκομέλσκι.

Καθ’ όλη τη δεκαετία του '80, οι Σοβιετικοί αναμετρήθηκαν με τους Γιουγκοσλάβους οκτώ φορές. Σκορ 7-1. Με τον Γκομέλσκι στον πάγκο, 5-1. Ισως όμως και η... ολομόναχη νίκη των «πλάβι» στην αρχή του Ολυμπιακού τουρνουά του ’88 να ωφέλησε τους Σοβιετικούς. Οχι επειδή τους δίδαξε κάτι, αλλά για άλλο λόγο: έπειτα από κάμποσα χρόνια, η «αλεπού» αποκάλυψε -όσο πιο καθαρά γινόταν- ότι η ομάδα του σε εκείνο το ματς ήθελε να ηττηθεί. Γιατί; Διότι εάν κέρδιζε τους «πλάβι», πιθανότατα θα συναντούσε την αμερικανική ομάδα στον τελικό.

Ο δαιμόνιος Γκομέλσκι θεωρούσε ότι ήταν ευκολότερο να πλήξει τους Αμερικανούς στον ημιτελικό. Συν τοις άλλοις, ο τελικός θα διεξαγόταν μπροστά σε χιλιάδες φανατισμένους Αμερικανούς -στη μεγάλη τους πλειονότητα πεζοναύτες που είχαν ήδη προμηθευτεί τεράστιο αριθμό εισιτηρίων. Ε, αν είσαι «αλεπού», είσαι σε όλα και παντού!