Το «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» και η... μπάλα μας

Tην προσεχή Κυριακή 23 Αυγούστου, όταν θα παρακολουθούμε τις αναμετρήσεις της πρώτης αγωνιστικής του πρωταθλήματος, θα συμπληρώνονται 36 έτη από ένα ορόσημο της Ψυχιατρικής και της Εγκληματολογίας. Οχι, δεν διατυπώνω κανένα υπονοούμενο του τύπου «πρέπει να είσαι ψυχασθενής για να σου αρέσει το θέαμα που συνήθως προσφέρει το ελληνικό ποδόσφαιρο», ούτε προβλέπω –ντε και καλά– κακοποίηση της μπάλας σε βαθμό κακουργήματος. Ναι μεν υφίσταται κάποια σχέση της 23ης Αυγούστου 1973 με τα ποδοσφαιρικά μας ήθη (και δη τα θερινά), μόνο που αυτή είναι έμμεση και διακριτική – θα τη δούμε στη συνέχεια.

Εκείνη την αυγουστιάτικη ημέρα του 1973 δύο οπλισμένοι τύποι όρμησαν σε τράπεζα της Στοκχόλμης και κράτησαν τέσσερις ομήρους. Οι όμηροι έμειναν κλεισμένοι σε χώρους της τράπεζας επί 5,5 μερόνυχτα. Οι επίδοξοι ληστές αιφνιδιάστηκαν από την αστυνομική επέμβαση και απέτυχαν. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, όμως, κατέφθασε και η σειρά των αστυνομικών να μείνουν με το στόμα ανοιχτό: οι όμηροι προσπαθούσαν να αποτρέψουν τη σύλληψη των δραστών! Λίγο αργότερα οι τέσσερις πρώην αιχμάλωτοι έλεγαν στους αστυνομικούς ότι, για κάποιους μυστηριώδεις λόγους, είχαν ταυτιστεί με τους απαγωγείς τους. Οτι δίχως να μπορούν να το εξηγήσουν είχαν συμπαθήσει τους δράστες, για την τύχη των οποίων μάλιστα ανησυχούσαν πολύ. Η ανησυχία τους ήταν απολύτως αυθεντική, ειδάλλως δεν θα έδιναν χρήματα (!) στους επί 5,5 ημέρες «δεσμοφύλακές» τους για τις ανάγκες της δίκης.

Το συμβάν έγινε αντικείμενο επιστημονικών ερευνών, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην ίδια τη Σουηδία – χώρα η οποία ανέκαθεν τα πήγαινε καλά με την Ψυχολογία και την Ψυχιατρική. Με τον όρο «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» ένας Σουηδός ψυχίατρος και εγκληματολόγος ονόματι Nils Bejerot σκιαγράφησε το αλλόκοτο φαινόμενο συμπάθειας, θαυμασμού και αλληλεγγύης που ενίοτε αναπτύσσουν όμηροι και αιχμάλωτοι για τους απαγωγείς ή τους κατά συνθήκη «δεσμοφύλακές» τους. Κάτι που συζητήθηκε και στη δίκη της Πάτι Χιρστ, της νεαρής κόρης πάμπλουτου επιχειρηματία, η οποία πρώτα έγινε θύμα απαγωγής (Φεβρουάριος 1974) από αντάρτες πόλεων και στη συνέχεια έγινε ένα με αυτούς.

Αν ο όρος «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» προέκυψε από τα συμβάντα του Αυγούστου '73, στην Ελλάδα ένα παρεμφερές σύνδρομο διέπει την ποδοσφαιρική μας ψυχολογία... κάθε Αύγουστο. Πολλοί –καθένας από τη δική του οπτική γωνία– λατρεύουν αυτό που τους περιορίζει, που τους «αιχμαλωτίζει»! Εχουμε και λέμε...
Οι οπαδοί των ομάδων ναι μεν νιώθουν εγκλωβισμένοι στο «περίμενε λίγο ακόμα μέχρι να δούμε τι θα γίνει με την (τάδε) και τη (δείνα) μεταγραφή», ναι μεν αισθάνονται πιεσμένοι από τον χρόνο που δεν απέμεινε πολύς, όμως κατά βάθος πολλοί εξ αυτών λατρεύουν την αιχμαλωσία τους στον ιστό του... αγνωστικισμού. Γιατί; Διότι απλούστατα το «φτου, γαμώτο, ακόμα δεν ξέρουμε τι θα γίνει σε αυτή τη θέση που έχουμε κενό» αφήνει ζωντανή την ελπίδα ότι μπορεί και να γίνει το καλύτερο. Αντε, «το καλύτερο δυνατόν» για να προσγειωθούμε.

Εξάλλου αυτός ο «αγνωστικισμός» κάτι εγγυάται στους πιστούς των ομάδων: πως ό,τι και να πουν, δεν θα διαψευστούν άμεσα. Υπομονετικοί και γκρινιάρηδες, επικριτές και υπερασπιστές διοικήσεων και προπονητών, πρέσβεις της σιγουριάς του τύπου «καλά πάμε, θα το δείτε» και της πεποίθησης πως «φέτος δεν θα βλεπόμαστε», βέβαιοι πως «ο σχεδιασμός, έστω και αργά, θα προχωρήσει» και προάγγελοι αναπόφευκτων κακών, επειδή «η ομάδα είναι γυμνή», άπαντες μπορούν να διατείνονται οτιδήποτε θέλουν. Οι οιωνοί του Αυγούστου, άλλωστε, είναι απλώς οιωνοί: πέρυσι ο Ολυμπιακός «στραπατσαρίστηκε» με την Ανόρθωση, αλλά κατέκτησε το νταμπλ. Η ΑΕΚ άρχισε στο πρωτάθλημα με νίκη επί του ΠΑΟ, αλλά...

Η αδημονία του κόσμου «αιχμαλωτίζει» τον αθλητικό Τύπο, ο οποίος συχνά γίνεται αποδέκτης γκρίνιας –δίκαιης ή άδικης, λελογισμένης ή υπερβολικής. Για τα «τόσα ονόματα που ακούστηκαν και γράφηκαν χωρίς να αποκτηθεί κανείς» κ.λπ. Πώς να μη... λατρέψει, όμως, ο Τύπος αυτή του την ομηρία, η οποία αποδεικνύει την αυξημένη διάθεση του κόσμου να μάθει, να ακούσει, να διαβάσει –τώρα που διανύουμε την αυγουστιάτικη τελική ευθεία; Αφήστε το άλλο: αρκετοί προπονητές νιώθουν «δεμένοι», περιορισμένοι από τα χαμηλά μπάτζετ. Θα παίρνατε όρκο, όμως, πως κάποιοι εξ αυτών δεν βρίσκουν ήδη ένα καλό άλλοθι (αχρείαστο να 'ναι για όλους, αλλά...) σε περίπτωση μελλοντικών αποτυχιών;
Γι' αυτό σας λέμε. Ας χαρούμε την ποδοσφαιρική εφαρμογή του προαναφερθέντος ψυχολογικού συνδρόμου προτού φθάσει το καλοκαίρι στο τέλος του δρόμου. Από τις 23 Αυγούστου σιγά σιγά όλοι και όλα θα αρχίσουν να κρίνονται. Στα σοβαρά...

ΥΓ.: Εδώ που τα λέμε «Σύνδρομο Στοκχόλμης» αυγουστιάτικα θα μπορούσε κάλλιστα να παραπέμπει και σε Σουηδές σε παραλίες. Εμείς οι μη αδειούχοι, πάντως, διαπιστώσαμε (πάλι) πως η Αθήνα γίνεται ανθρώπινη μόνο όταν μένει με λίγους ανθρώπους.