«Xoρεύουν» 50 χρόνια!

Μισό αιώνα συμπληρώνει φέτος η διοργάνωση προς τιμήν των ηγετών των απελευθερωτικών κινημάτων της ηπείρου – Χθες ξεκίνησε η φάση των ομίλων. Ηταν Μάρτιος του 1959, όταν σε συνεδρίασή της η συνομοσπονδία της Λατινικής Αμερικής, ύστερα από πρόταση των Βραζιλιάνων, αποφάσισε να εγκαινιάσει έναν καινούργιο θεσμό ως «απάντηση» στο ήδη πετυχημένο -από το 1956- Κύπελλο Πρωταθλητριών στην Ευρώπη. Τον Φεβρουάριο της επόμενης χρονιάς καθορίστηκαν οι τελευταίες λεπτομέρειες και τον Απρίλιο του 1960 η διοργάνωση ξεκίνησε και επίσημα.

Της Εύης Μάνου

Οι πρωταθλητές από τις δέκα χώρες-μέλη θα έπαιζαν με σκοπό την ανάδειξη της κορυφαίας ομάδας της ηπείρου, η οποία στη συνέχεια θα πρόβαλε τα στήθη της στη γηραιά ήπειρο. Ακουγόταν καλό, αλλά στην πράξη αποδείχτηκε προβληματικό πλάνο. Ωσπου το 1970 επετράπη η συμμετοχή και των δευτεραθλητών και μετά και ορισμένων μεγάλων συλλόγων τιμής ένεκεν, οπότε και το Κόπα Λιμπερταδόρες άρχισε να αποκτά ενδιαφέρον.

Η διοργάνωση, της οποίας το όνομα αποτελεί φόρο τιμής στους ηγέτες των απελευθερωτικών κινημάτων της Λατινικής Αμερικής, έγινε η σημαντικότερη στη λατινοαμερικανική ήπειρο και τα ξημερώματα ξεκίνησε η πεντηκοστή σεζόν της. Η Λίγκα Ντεπορτίβα Ουνιβερσιτάρια (LDU) του Κίτο, ομάδα η οποία πραγματοποίησε μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία του θεσμού κατακτώντας το Κύπελλο, θα έχει πολύ δύσκολο ρόλο στο να επαναλάβει την επιτυχία, μια και η προϊστορία γενικά δεν βοηθάει.

Μόνο έξι ομάδες έχουν καταφέρει να πάρουν σερί τίτλους, αλλά όλες αποτελούν μέλη του κλαμπ των ισχυρών της ηπείρου. Η Ιντεπεντιέντε, η Πενιαρόλ, η Σάντος, η Εστουντιάντες, η Μπόκα Τζούνιορς και η Σάο Πάουλο είναι οι ομάδες που έχουν καταφέρει να πανηγυρίσουν διαδοχικές φορές, αλλά η τελευταία φορά που συνέβη κάτι τέτοιο ήταν το 2000 και το 2001 με την Μπόκα, που είχε για αρχηγό τον Χόρχε Μπερμούδες, ο οποίος μετά μεταγράφηκε στον Ολυμπιακό χωρίς να κάνει κάτι το ιδιαίτερο.

Σε γκάλοπ το 2006 στη Λατινική Αμερική οι περισσότεροι ψήφισαν ως πιο συναρπαστικό τελικό αυτόν του 1963. Η Σάντος με καθοδηγητή τον Πελέ είχε πάρει το τρόπαιο με δύο νίκες κόντρα στην Μπόκα Τζούνιορς. Στο πρώτο ματς στις 4 Σεπτεμβρίου 1963 είχε νικήσει 3-2 χάρη στον Κουτίνιο, ο οποίος πέτυχε δύο γκολ, το ένα σχεδόν από τη σέντρα, αιφνιδιάζοντας τον γκολκίπερ, τον αείμνηστο Νέστορ Ερέα, ο οποίος δέκα χρόνια αργότερα ήρθε στην Ελλάδα και αγωνίστηκε στην ΑΕΚ και στον Απόλλωνα. Στη ρεβάνς μία εβδομάδα αργότερα η Σάντος, αν και έχανε με γκολ του Σανφιλίπο, ισοφάρισε με τον Κουτίνιο και πήρε τη νίκη με γκολ του Πελέ!

Η σφραγίδα της Ιντεπεντιέντε

Τα πρώτα χρόνια του θεσμού η Πενιαρόλ από την Ουρουγουάη ήταν η νικήτρια για δύο σεζόν, έχοντας τον Πέπε Σασία και τον Κουμπίγια ηγέτες. Ακολούθησε η εποχή της Σάντος του Πελέ και μετά ήρθε στο προσκήνιο η ομάδα που από το 1964 έως και το 1975 θα έβαζε τη δική της σφραγίδα στον θεσμό, η Ιντεπεντιέντε. Η ομάδα από την Αβεγιανέδα (λίγο έξω από το Μπουένος Αϊρες) κατέκτησε έξι τίτλους με κορυφαία στελέχη κατ' αρχάς τον Μπερνάο, τον Σαντόρο και τον Ασεβέδο και στη συνέχεια τον Μπαλμπουένα, τον Σα, τον Παστορίσα, τον Μπερτόνι και τον Μποτσίνι. Ειδικά οι τέσσερις τίτλοι από το 1972 έως και το 1975 παραμένουν αξεπέραστη επίδοση.

Ενδιάμεσα υπήρχε η περίοδος της Εστουντιάντες του Χουάν Ραμόν Βερόν (ο οποίος πέρασε δύο χρόνια από την Ελλάδα με τη φανέλα του ΠΑΟ) και του γκολκίπερ Αλμπέρτο Πολέτι, που δεν μπόρεσε να βοηθήσει τον Ολυμπιακό. Επίσης, ήταν και η ομάδα του μετέπειτα ομοσπονδιακού τεχνικού Κάρλος Μπιλάρδο. Η ομάδα της Αργεντινής κατέκτησε τρία σερί Λιμπερταδόρες, αλλά το πολύ σκληρό της στυλ δεν της χάρισε και πολλούς φίλους.

Η Νασιονάλ από το Μοντεβίδεο πήρε τον τίτλο του 1971, έχοντας ως αστέρια τον κυνηγό Λουίς Αρτίμε και τον Μοντέρο Καστίγιο, πατέρα του Πάολο Μοντέρο που αγωνίστηκε στη δεκαετία του '90 στη Γιουβέντους. Η Νασιονάλ επικράτησε του Παναθηναϊκού και στον τελικό του Διηπειρωτικού ύστερα από το 1-1 στο «Στάδιο Καραϊσκάκη» με 2-1 στο Μοντεβίδεο. Τα ματς επισκιάστηκαν από τον σοβαρό τραυματισμό του Γιάννη Τομαρά από τον Μοράλες.

Το 1976 η Κρουζέιρο του Ζαϊρζίνιο και του Πιάτσα έφερε ξανά τον τίτλο στη Βραζιλία ύστερα από 13 χρόνια, προτού αναλάβει δράση η Μπόκα Τζούνιορς, η οποία τόσο το '77 όσο και το '78 σήκωσε το τρόπαιο με αστέρια τους Μαστράντζελο και Περότι.

Το 1979 η Ολίμπια Ασουνσιόν έγινε η πρώτη ομάδα από την Παραγουάη που κατέκτησε το τρόπαιο, λυγίζοντας την Μπόκα 2-0 και 0-0, χάρη στις ηρωικές αποκρούσεις του τερματοφύλακα Αλμέιδα και τα γκολ του Ακίνο.

Οι νικητές

1961 Πενιαρόλ
1962 Σάντος
1963 Σάντος
1964 Ιντεπεντιέντε
1965 Ιντεπεντιέντε
1966 Πενιαρόλ
1967 Ρασίνγκ
1968 Εστουντιάντες
1969 Εστουντιάντες
1970 Εστουντιάντες
1971 Νασιονάλ
1972 Ιντεπεντιέντε
1973 Ιντεπεντιέντε
1974 Ιντεπεντιέντε
1975 Ιντεπεντιέντε
1976 Κρουζέιρο
1977 Μπόκα Τζούνιορς
1978 Μπόκα Τζούνιορς
1979 Ολίμπια Ασουνσιόν
1980 Νασιονάλ
1981 Φλαμένγκο
1982 Πενιαρόλ
1983 Γκρέμιο
1984 Ιντεπεντιέντε
1985 Αρχεντίνος Τζούνιορς
1986 Ρίβερ Πλέιτ
1987 Πενιαρόλ
1988 Νασιονάλ
1989 Ατλέτικο Νασιονάλ
1990 Ολίμπια Ασουνσιόν
1991 Κόλο Κόλο
1992 Σάο Πάουλο
1993 Σάο Πάουλο
1994 Βελέζ Σάρσφιλντ
1995 Γκρέμιο
1996 Ρίβερ Πλέιτ
1997 Κρουζέιρο
1998 Βάσκο ντα Γκαμα
1999 Παλμέιρας
2000 Μπόκα Τζούνιορς
2001 Μπόκα Τζουνιορς
2002 Ολίμπια Ασουνσιόν
2003 Μπόκα Τζούνιορς
2004 Ονσε Κάλντας
2005 Σάο Πάουλο
2006 Ιντερνασιονάλ Πόρτο Αλέγκρε
2007 Μπόκα Τζούνιορς
2008 LDU Κίτο

Η εποχή της Μπόκα

Η επιστροφή της Νασιονάλ Μοντεβίδεο το 1980 με ένα γκολ από τον Βικτορίνο, που θεωρείται το καλύτερο στην ιστορία των τελικών, απέναντι στην Ιντερνασιονάλ του Πόρτο Αλέγκρε ακολουθήθηκε από τη Φλαμένγκο του Ζίκο και του Ζούνιορ.

Στη συνέχεια ήρθε η Γκρέμιο του Πόρτο Αλέγκρε, η οποία στηριζόταν στον Ρενάτο και τον Πάουλο Ρομπέρτο. Το 1984 η Ιντεπεντιέντε έκανε μία τελευταία παρουσία με τον Μπουρουσάγκα επικεφαλής και το 1985 η Αρχεντίνος Τζούνιορς, η ομάδα στην οποία αναδείχθηκε ο Μαραντόνα, κατέκτησε το Κύπελλο, χωρίς όμως το «χρυσό αγόρι». Είχαν μείνει όμως ο Ολγκιν, ο Κομίσο, ο Μπατίστα και ο Μπόργκι, ο οποίος εκτέλεσε το τελευταίο πέναλτι στη διαδικασία του κρίσιμου τελικού στην Ασουνσιόν της Παραγουάης με την Αμέρικα του Κάλι.

Η Ρίβερ Πλέιτ του αδικοχαμένου Φούνες, που πέρασε από τον Ολυμπιακό, κατέκτησε το Κύπελλο το '86, η Πενιαρόλ το '87 με πρώτο σκόρερ άλλον έναν που ήρθε στους «ερυθρόλευκους», τον Ντιέγκο Αγκίρε, αλλά δεν εντυπωσίασε, το '88 επέστρεψε στην κορυφή η Νασιονάλ και το '89 η πρώτη ομάδα από την Κολομβία που κάθισε στον θρόνο έγινε η Ατλέτικο Μεντεγίν.

Η Ολίμπια Ασουνσιόν το 1990, έχοντας ακόμα τον ήρωα του '79, Ούγκο Αλμέιδα, κάτω από τα δοκάρια, μπόρεσε να διπλασιάσει τα κύπελλά της, ακολουθούμενη από τη χιλιανή Κόλο Κόλο, τη μεγαλύτερη έκπληξη, αλλά και πιθανότατα την πιο αδύναμη ομάδα που κατέκτησε ποτέ τρόπαιο.

Η εποχή της Σάο Πάουλο του Τέλε Σαντάνα, με δύο σερί τίτλους και βασικό κορμό της ομάδας τον αδελφό του Σόκρατες, τον Ραΐ αλλά και τον Καφού στην αρχή της καριέρας του, συνοδεύτηκε από εκπληκτικό ποδόσφαιρο. Τα τελευταία χρόνια το Κύπελλο άλλαξε πολλά χέρια, από τη Βελέζ του Σάρσφιλντ και την Γκρέμιο μέχρι τη Ρίβερ Πλέιτ, τη Βάσκο ντα Γκάμα και την Μπόκα Τζούνιορς, την εκπληκτική Ονσε Κάλντας και τις βραζιλιάνικες Σάο Πάουλο και Ιντερνασιονάλ του Πόρτο Αλέγκρε. Εκείνη που δικαιούται τον τίτλο της «βασίλισσας» στην τελευταία δεκαετία είναι η Μπόκα Τζούνιορς.

Με τον πολυνίκη του θεσμού Κάρλος Μπιάνκι στον πάγκο (ο οποίος το 1994 είχε κατακτήσει τον τίτλο με τη Βελέζ Σάρσφιλντ), η ομάδα από το Μπουένος Αϊρες κατέκτησε το Κύπελλο τέσσερις φορές, το 2000, το 2001, το 2003 και το 2007.

Η συμπολίτισσά της Ρίβερ Πλέιτ, πάντως, είναι η ομάδα με τους πιο πολλούς βαθμούς στην ιστορία του Κόπα Λιμπερταδόρες, με 495 σε 285 παιχνίδια. Τις πιο πολλές συμμετοχές έχει η Πενιαρόλ του Μοντεβίδεο με 37, η οποία ταυτόχρονα έχει 15 σερί από το 1965 έως το 1979 στον θεσμό.

Αξίζει να σημειωθεί πως η Αργεντινή με 21 κατακτήσεις προηγείται στην εθνική λίστα αρκετά πιο μπροστά από τη Βραζιλία, που ακολουθεί με 13 τίτλους.

Οκτώ πρώην πρωταθλήτριες δεν παίρνουν μέρος στη φετινή διοργάνωση. Πρόκειται για τη Ράσινγκ Αβεγιανέδα, τη Φλαμένγκο, την Αρχεντίνος Τζούνιορς, τη Βελέζ, τη Βάσκο ντα Γκάμα και την Ονσε Κάλντας.

Οι όμιλοι του Κόπα Λιμπερταδόρες

1ος
Κόλο Κόλο
LDU Κίτο
Παλμέιρας
Σπορτ Ρεσίφε

2ος
Μπόκα Τζούνιορς
Ντεπορτίβο Τατσίρα
Ντεπορτίβο Κούνκα
Γκουαρανί

3ος
Νασιονάλ (Παραγουάη)
Νασιονάλ (Ουρουγουάη)
Σαν Μαρτίν
Ρίβερ Πλέιτ

4ος
Σάο Πάουλο
Ντεφενσόρ
Αμέρικα Κάλι
Ιντεπεντιέντε Μεντεγίν

5ος
Κρουζέιρο
Ντεπορτίβο Κίτο
Εστουντιάντες
Ουνιβερσιτάριο Σούκρε

6ος
Λανούς
Εβερτον
Καράκας
Τσίβας

7ος
Αουρόρα
Μπογιάκα
Γκρέμιο
Ουνιβερσιδάδ ντε Τσίλε

8ος
Λιμπερτάδ
Σαν Λορέντζο
Σαν Λουίς
Ουνιβερσιτάριο