Ένα βήμα μετά την ουτοπία

Κάνοντας ένα βήμα προς τα μπρος, αφήνοντας στην άκρη τις θεωρίες και την εύκολη κριτική στα κακώς κείμενα και τις στρεβλώσεις του συστήματος, οι κάτοικοι της Marinaleda πήραν τη ζωή τους στα δικά τους χέρια. Σε αυτή τη μικρή κουκίδα του χάρτη στην Ανδαλουσία δημιούργησαν μια αταξική κοινωνία, όπου η κρίση -όπως τη βιώνουμε γύρω μας- δεν έχει θέση. Μια ουτοπία στην οποία το www.sport-fm.gr σας φέρνει πιο κοντά μέσα από τα μάτια ενός εκ των 30 Ελλήνων που πρόσφατα βρέθηκαν εκεί.

Αυτή η κοινότητα των 2.700 -περίπου- κατοίκων στον ισπανικό νότο έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον, ιδίως από τη στιγμή που στην καθημερινότητά μας μπήκαν έννοιες όπως spreads, ασφάλιστρα κινδύνου, κούρεμα, χρεωκοπία, περικοπές. Η κρίση που χτυπά λυσσαλέα τον δυτικό κόσμο, έκανε τους ανθρώπους της Marinaleda και τον τρόπο ζωής τους πιο γνωστούς, αναγκάζοντας παράλληλα κι εκείνους που τους χαρακτήρισαν γραφικούς ή φολκλόρ επαναστάτες, να τους δουν με άλλο μάτι.

Και πώς να μην συμβεί αυτό, άλλωστε, όταν αυτό το χωριό, «η σοσιαλιστική νησίδα στον ωκεανό του καπιταλισμού», όπως την χαρακτήρισαν, φαντάζει με σύγχρονη Γη της Επαγγελίας για εκείνους που θ’ αποφασίσουν να απαρνηθούν το χρήμα ως θεό τους.

«Η γη δεν ανήκει σε κανέναν, η γη δεν αγοράζεται, η γη ανήκει σε όλους! Εφαρμόζουμε μια συμμετοχική, άμεση δημοκρατία και αποφασίζουμε μαζί για όλα, σε λαϊκές συνελεύσεις. Πολλά κεφάλια δίνουν πολλές ιδέες», υποστηρίζει ο Χουάν Μανουέλ Σάντσες Γκορντίγιο, δήμαρχος της πόλης ο οποίος εκλέγεται αδιάλειπτα τα τελευταία 32 χρόνια.

Όλα ξεκίνησαν με την κοινωνικοποίηση 12.000 στρεμμάτων που άνηκαν σε έναν ντόπιο «ευγενή» γαιοκτήμονα, φαιδρό κατάλοιπο του Φρανκισμού. Από εκείνη τη στιγμή και μετά και με την καθοδήγηση του Γκορντίγιο, οι κάτοικοι εργάζονται 6,5 ώρες την ημέρα στα χωράφια ή στο εργοστάσιο τυποποίησης, αμείβονται όλοι με 47 ευρώ και τα έσοδα δεν μοιράζονται, αλλά επενδύονται στην κοινότητα με στόχο τη χρηματοδότηση νέων θέσεων απασχόλησης. Με αυτόν τον τρόπο δεν υπάρχει ανεργία, ενώ η κάθε οικογένεια έχει το δικό της σπίτι, καταβάλλοντας ενοίκιο 15 ευρώ!

Πριν από περίπου ένα μήνα στη Marinaleda βρέθηκαν, τριάντα Έλληνες, μέλη και φίλοι της ποδοσφαιρικής ομάδας «Hasta La Victoria Siempre», που αποτελείται από άσημους και διάσημους ποδοσφαιριστές, τραγουδιστές, εργάτες, ηθοποιούς –μα πάνω από όλα ανθρώπους- που με τη δράση τους στέκονται αλληλέγγυοι σε όσους τους χρειάζονται. Ένας εξ αυτών, ο Σάββας Κωφίδης, μιλώντας πρόσφατα στον NovaΣΠΟΡ FM 94.6, είχε πει: «Υπάρχει ίση κατανομή του πλούτου, για ισόποση προσφορά εργασίας… Μια κοινότητα που ο άνθρωπος παλεύει για τον άνθρωπο. Δεν είναι ένα φάντασμα. Δεν έχει τίποτα διαφορετικό από μια δική μας πόλη. Απλά κατάφεραν να κάνουν ένα συνεταιρισμό και να παράγουν αγαθά τα οποία διοχετεύουν στον καπιταλισμό και έχουν έσοδα. Δεν είναι ξεκομμένοι από την κοινωνία την υπόλοιπη. Τα έσοδα τα διαχειρίζονται μαζί μέσα από συνελεύσεις στις οποίες συμμετέχουν οι κάτοικοι».

Είναι λοιπόν ο Γκορντίγιο ένας σύγχρονος Κλεισθένης, που με παλαιστινιακή μαντήλα στο λαιμό και κομμουνιστικό τρόπο σκέψης, μεταξύ άλλων, αναβιώνει συνθήκες και πρακτικές άμεσης δημοκρατίας; Ο Νίκος Μάλλιαρης, ένας από τους Έλληνες που τον γνώρισαν, όπως και την ουτοπία της Marinaleda, μας εξηγεί πως πέρα των 5-6 τοπικών συνελεύσεων για την κάθε συνοικία, υπάρχει και μια ευρύτερη στην οποία συνήθως μαζεύονται περίπου 200 άτομα, δηλαδή ένα ποσοστό κοντά στο 20-25% του ενεργού πληθυσμού. Αριθμός που για κάποιους φαντάζει υψηλό και για άλλους μάλλον πολύ μικρός.

Το πρώην μέλος της διοίκησης του ΠΣΑΠ ανήκει στη δεύτερη κατηγορία.

«Μετά από τριάντα χρόνια ύπαρξης μιας τέτοιου τύπου κουλτούρας, με ζυμώσεις και συζητήσεις , νομίζω πως οι λαϊκές συνελεύσεις θα έπρεπε να μαζεύουν περισσότερο κόσμο. Εξαρτάται από τον τρόπο που το βλέπει κανείς. Για ορισμένους, το νούμερο είναι σημαντικό, για μένα όχι. Βέβαια, τι να πούμε εμείς που με το αντιπροσωπευτικό μας σύστημα επιλέγουμε κάποιον επειδή είναι γιατρός ή δικηγόρος και καταφέραμε να χρεοκοπήσουμε. Μάλιστα, επί Κλεισθένη γινόταν δια κληρώσεως, επειδή κάποιος μπορεί να είναι υστερόβουλος ή φοβικός και να αποφεύγει τα αξιώματα. Και βέβαια υπάρχει η ανακλητότητα. Εάν είσαι φαύλος ή ανεπαρκής, σε ανακαλώ».

Ο ίδιος ο Γκορντίγιο χαρακτηρίζει τον εαυτό του αντικαπιταλιστή και επαναστάτη και αντιδρά όταν κάποιος συγκρίνει αυτό που συμβαίνει στη Marinaleda με φαινόμενα υπαρκτού σοσιαλισμού περασμένων δεκαετιών. «Η Σοβιετική Ένωση ήταν κρατικός καπιταλισμός. Δεν υπήρχε κατανομή του πλούτου. Εμείς δημιουργήσαμε μια αλληλέγγυα οικονομία που θα θέλαμε να ισχύσει για όλη την ανθρωπότητα. Η Marinaleda δεν είναι ένα πείραμα, αλλά μια πραγματικότητα», υποστηρίζει.

Το μικρό αυτό χωριό και το οικονομικό και κοινωνικό του μοντέλο βρέθηκε στο επίκεντρο και ενδεχομένως έλαβε πολύ περισσότερο φως και δημοσιότητα από όση θα μπορούσε να διαχειριστεί, από όση θα μπορούσε να κρύψει τις ατέλειές του. Ο Γκορντίγιο και ο αγώνας του βοήθησε στην απαλλοτρίωση της γης. Έδωσε στους ανθρώπους δουλειά, στέγη κι ένα καταφύγιο από την νεοφιλελεύθερη καταιγίδα, χρησιμοποιώντας μάλιστα προς όφελός τους και στοιχεία του ίδιου του συστήματος, όπως π.χ επιδοτήσεις από την Ε.Ε, κρατικές χρηματοδοτήσεις, τραπεζικά δάνεια.

Ξεκινώντας από τη διαπίστωση -πως κάτι καλό πρόσφερε αυτός ο άνθρωπος- και βάζοντας στην άκρη τη συζήτηση πολλών για το πόσο κόστισε αυτή η επανάσταση, ο κ. Μάλλιαρης εκφράζει τις δικές του ανησυχίες και ενστάσεις σχετικά με το αν εξαντλείται στη Marinaleda το περιεχόμενο του σοσιαλισμού:

«Δεν είναι δυνατό να περιμένεις από κανέναν ηγέτη να αξιοποιήσει τις ιδέες για να περάσεις καλά εσύ. Με ανησυχεί που παραμένει 30 χρόνια δήμαρχος. Δεν είναι ούτε αναντικατάστατος ούτε -πολύ περισσότερο- θεός… Τον κόσμο πρέπει να τον μορφώνεις, να του ανοίγεις ορίζοντες και να τον βοηθάς να σπάει τις παραδόσεις, ιδιαίτερα σε μια κοινωνία όπως η Ανδαλουσία, που ήταν καταπιεσμένη από Άραβες, γαιοκτήμονες, τον Φράνκο, την καθολική εκκλησία. Πρέπει να αλλάξουμε συνείδηση, να εξυψωθούμε. Μια διαφορετική κοινωνία είναι εφικτή, αλλά όχι με αυτούς τους όρους. Πρώτα από όλα πρέπει να καταστήσεις τον άνθρωπο υπεύθυνο, δημιουργικό και απαιτητικό. Η αλλαγή δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα μικρό κομμάτι γης και σχεδόν πάντα προέρχεται από την αστική τάξη».

«Παλιά είχαμε την ελπίδα. Οι ιδέες είχαν μια αξία και για αυτό αντέχανε οι άνθρωποι οι κυνηγημένοι σε εξορίες, σε φυλακίσεις… Ελπίζανε… Τώρα ο άνθρωπος καταρρέει γιατί πλέον, εκτός από ιδεολογίες, δεν πιστεύει στον εαυτό του. Εκεί ακριβώς απέτυχε το σύστημα, δεν δημιούργησε άτομα που να πιστεύουν στον εαυτό τους. Νομίζω πως ούτε η Marinaleda το κατόρθωσε αυτό…»

Εάν στην Ανδαλουσία υπήρξε το πρώτο σύγχρονο βήμα προς την Ουτοπία, είναι καιρός να γίνει το δεύτερο και δεν απαραίτητο να πραγματοποιηθεί εκεί.

Για περισσότερες πληροφορίες για τη Marinaleda, επισκεφτείτε το www.marinaleda.com

Μάθετε περισσότερα για τη δράση της Hasta La Victoria Siempre εδώ.

Ευχαριστούμε τον Νίκο Μάλλιαρη, μεταξύ άλλων, παλιό ποδοσφαιριστή και πρώην μέλος της διοίκησης του ΠΣΑΠ για την παραχώρηση υλικού από το προσωπικό του αρχείο.

Επιμέλεια: Νικόλας Ακτύπης